ျပည္ပေရာက္ ျမန္မာ-မြတ္ဆလင္ေတြ အစ္ဒ္ပြဲေတာ္ က်င္းပ

အေမရိကန္စံေတာ္ခ်ိန္ ဒီကေန႔ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႔ဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေနထုိင္ၾကတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြရဲ႕ အစ္ေန႔ျဖစ္ ပါတယ္။ ရာမဲန္ဒန္ ဥပုသ္ကာလအဆုံးသတ္တဲ့ အစ္ဒ္ပြဲေတာ္မွာ ဆိုရင္ ေဆြမ်ဳိး၊ မိတ္ေဆြေတြကို ဘာသာမေရြး၊ လူမ်ဳိးမေရြး ဖိတ္ေခၚၿပီး ေကၽြးေမြး ဧည့္ခံတတ္ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္မွာေရာက္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာ-မြတ္ဆလင္ အသိုင္းအဝုိင္းကေရာ ဥပုသ္ထြက္ၿပီး အစ္ပြဲကို ဘယ္လို က်င္းပၾကသလဲ ဆိုတာနဲ႔ အေမရိကန္မွာ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္မွာ အစၥလာမ္စ္ အစြန္းေရာက္ေတြရဲ႕ အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခိုက္ခံရၿပီးေနာက္ပိုင္း အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြအေပၚမွာ အေမရိကန္ ျပည္သူေတြနဲ႔ အေမရိကန္အစိုးရရဲ႕မူဝါဒေတြ ဘယ္လိုရွိသလဲဆိုတာနဲ႔အတူ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေရာက္ေနၾကတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္ဆလင္ေတြေရာ အစ္ပြဲေတာ္ကာလမွာ ဘယ္လို အေျခအေနရွိသလဲဆိုတာကို မခြာညိဳ ေျပာျပေပးပါမယ္။



အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေနထိုင္ၾကတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ ျမန္မာ-မြတ္ဆလင္ေတြဟာ ရာမဲန္ဒါန္ ဥပုသ္လကုန္ဆံုးၿပီးေနာက္ အစ္ပြဲေတာ္ကုိ ဆင္ႏြဲ ေနၾကပါၿပီ။ အေမရိကန္ရဲ႕အေနာက္ဘက္ျခမ္း ေအာ္ရီဂြန္ျပည္နယ္၊ Portland ၿမိဳ႕ေလးမွာေတာ့ ျမန္မာျပည္ကေန လာေရာက္ အေျခခ် ေနထိုင္ၾကတဲ့ မြတ္ဆလင္လူဦးေရဟာ ၁ ေထာင္ဝန္းက်င္ရွိပါတယ္။ ေပါ့လန္းၿမိဳ႕မွာ ေနထုိင္တဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္တဦးျဖစ္တဲ့ ဦး ယူဆြတ္ အကၠဘဲလ္က ဒီကေန႔ သူတို႔အိမ္မွာ မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းေတြကို ဖိတ္ေခၚ ေကၽြးေမြးျပဳစုတဲ့အေၾကာင္းကို အခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“အစ္ေန႔ဆိုလို႔ရွိရင္ ဘယ္သူမဆို သိတဲ့သူတုိင္း လာလည္လို႔ရတယ္။ အဲဒီဟာမွာ တခ်ဳိ႕က ဘာသာေရး နားလည္မႈလြဲတဲ့အေပၚမွာ ကိုယ့္ရဲ႕ မြတ္ဆလင္အသိုင္းအဝိုင္းတခုတည္းပဲ ဖိတ္တယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ ေဘးအိမ္ ပတ္ဝန္းက်င္ေတြ၊ ခရစ္ယာန္၊ ဂ်ဴး၊ ဗုဒၶဘာသာ အကုန္လံုးကို က်ေနာ္တို႔က open house ပဲ။ မြတ္ဆလင္ရဲ႕ celebration ျဖစ္ေပမယ့္ Get together with the friends and family, everyone together. တကယ္တန္း celebrate လုပ္တာက ဘာလဲဆိုေတာ့ ဝါကၽြတ္သြားတဲ့အေနနဲ႔ ဝါေျဖတာ၊ တလလံုးမွာ ဝါေရွာင္ထားတယ္။ ဝါကၽြတ္သြားတဲ့အေနနဲ႔ celebrate လုပ္တဲ့သေဘာပါ။ အဲဒီသေဘာပါပဲ။”

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုဟာ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္၊ စက္တင္ဘာလ ၁၁ ရက္ေန႔မွာ ကမၻာ့ကုန္သည္ညီေနာင္ မိုးေမွ်ာ္ အေဆာက္အဦးႀကီးနဲ႔ ပင္တဂြန္စစ္ ဌာန ခ်ဳပ္တို႔ကို အစၥလာမ္ အစြန္းေရာက္ေတြျဖစ္တဲ့ အယ္လ္ကိုင္းဒါးအဖြဲ႔က အၾကမ္းဖက္ တုိက္ခုိက္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚမွာ လူျဖဴႀကီးစိုးေရး ဝါဒီေတြနဲ႔ အရပ္သားေတြက ေၾကာက္ရြံ႕စိတ္လြန္ကဲတဲ့ စိတ္ခံစားခ်က္ေတြ ျဖစ္ေပၚလာၾကပါ တယ္။ အခုလို အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြ အေပၚ ထိတ္လန္႔မႈ၊ အၾကမ္းဖက္ေလမလား စိုးရိမ္စိတ္နဲ႔ သံသယေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္မွာ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ် ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာ-မြတ္ဆလင္ေတြအေပၚမွာေရာ ဘယ္လို သက္ေရာက္မႈေတြ ေတြ႔ရသလဲဆိုတာကိုေတာ့ ဦးယူဆြတ္ အကၠဘဲလ္ က အခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“9/11 ၿပီးတဲ့ေနာက္ပိုင္းမွာ တဘက္က အျမင္ေစာင္းတာရွိေပမယ့္ ေကာင္းက်ဳိးေတြက ဘာလဲဆိုေတာ့ တကယ္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ေလးစားလိုက္နာတဲ့ လူေတြ၊ ဘာသာတုိင္းက လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ ယံုၾကည္တဲ့လူေတြ အားလံုးက က်ေနာ္တို႔ကို အရင္ထက္ ေထာက္ခံတာ ပိုမ်ားလာတယ္။ Law enforcement ေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔နဲ႔ keep in touch ပိုလုပ္လာတယ္။ ဟိုတေခါက္ နယူးဇီလန္မွာ attack ျဖစ္သြားတုန္းကဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ဗလီေတြမွာ ရဲေတြက လာၿပီးေတာ့ ေစာင့္ေပးၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆိုရင္ community leaders ေတြကို ဖံုးေခၚတယ္။ ‘ခင္ဗ်ားတို႔က က်ေနာ္တို႔ ဆဲလ္ဖံုးကို ယူထား။ လိုအပ္ရင္ လိုအပ္သလိုေခၚ’ ...ဆိုေတာ့ အဲလိုပံုစံမ်ဳိးနဲ႔ support ေတြ လုပ္ၾကတယ္။ ေနာက္ မီဒီယာေတြကလည္း လာၿပီးေတာ့ အင္တာဗ်ဴးလုပ္တယ္။ သူတို႔ကလည္း support လုပ္တယ္။ ဆိုတဲ့သေဘာတရားက အၾကမ္းဖက္ခ်င္တဲ့လူေတြကေတာ့ ရွိမွာပဲ။ society ထဲမွာ။ ဒါေပမဲ့ တဘက္မွာက တကယ္ လူ႔အခြင့္အေရးကို ျမတ္ႏုိးတဲ့လူေတြက ေနာက္ အစိုးရရဲ႕ Law enforcement ေတြက မားမားမတ္မတ္ principle ေပၚမွာ ရပ္တည္တဲ့ဟာက က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ life က ပိုေကာင္းတယ္လို႔ ျမင္တယ္။”

ဒါ့အျပင္ တရားဥပေဒစုိးမိုးေရးအတြက္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနၾကတဲ့ ရဲအရာရွိေတြအေနနဲ႔ကလည္း တုိင္းျပည္တြင္း အမွန္တကယ္ ေအးေအး ခ်မ္းခ်မ္း ေနထိုင္ၾကသူေတြအတြက္ ဘယ္လုိ အကာကြယ္ေပး ေစာင့္ေရွာက္သလဲဆိုတာကိုလည္း သူက အခုလို ဆက္ေျပာျပပါတယ္။

“9/11 ကို လုပ္သြားတဲ့လူေတြက သူတို႔ရဲ႕ political ယံုၾကည္မႈ နဲ႔ သူတို႔ လုပ္သြားတာေပါ့ေနာ္။ အဲဒီအေပၚမွာက emotionally ျပည္သူလူထုက react လုပ္တာရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီေနရာမွာ ခြဲျခားၿပီးသိဖို႔က Law enforcement က Very neutral. ဆုိေတာ့ Law enforcement က လိုအပ္ရင္လိုအပ္သလို protection လည္းေပးတယ္။ ေနာက္တခုက Law enforcement က bias မျဖစ္ဘူး။ တကယ္တန္း သူတို႔မွာ hard core evidence နဲ႔ တကယ္ criminal ျဖစ္တဲ့လူေတြ၊ တကယ္ terrorist ျဖစ္တဲ့လူေတြကိုပဲ တကယ္ အေရးယူၿပီးေတာ့ တကယ္မဟုတ္တဲ့လူေတြကိုက်ေတာ့ အေမရိကန္ legal system က completely protection ေပးတယ္။”

ဒါ့အျပင္ ေအာ္ရီဂြန္မွာ ရွိၾကတဲ့ မြတ္ဆလင္အသိုင္းအဝုိင္းဟာ လူ႔မႈအသိုင္းအဝုိင္းအတြင္း စည္းလံုးညီညြတ္မႈရဖို႔၊ လူငယ္ေတြအတြက္ ႀကိဳးစားလိုစိတ္ရွိလာေစဖို႔အတြက္ အခုလို အစ္ပြဲေတာ္ကာလမွာ ႏွစ္ပတ္လည္ ေတြ႔ဆံုမႈအေနနဲ႔ အတူတကြ စုဆည္းေတြ႔ဆံုၾကၿပီး ေက်ာင္း ေတြမွာ ထူးခၽြန္တဲ့ ကေလးေတြကို အသိအမွတ္ျပဳ၊ ဆုေပးတာေတြသာမက တကၠသိုလ္တက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားေတြ ကိုလည္း ဆက္သြယ္ေတြ႔ဆံုၾကတာေတြနဲ႔အတူ လူမႈအသိုင္းအဝုိင္းကို သာယာစည္းလံုးမႈရွိေအာင္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေပးေနတဲ့ အေၾကာင္းကိုလည္း ဦးယူဆြပ္ အကၠဘဲလ္ က ေျပာပါတယ္။

အခုလို အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ ေနထုိင္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာ မြတ္ဆလင္ အသိုင္းအဝုိင္းက ဥပုသ္လကုန္ဆံုးၿပီး အစ္ပြဲေတာ္ကို က်င္းပ ေနခ်ိန္မွာပဲ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ၊ ေကာ့ဆက္ ဘဇားမွာ ေရာက္ေနၾကတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာမြတ္ဆလင္ေတြကလည္း အစ္ပြဲေတာ္ က်င္းပဖို႔ ျပင္ဆင္ ေနၾကပါတယ္။ မြတ္ဆလင္ေတြအတြက္ အႀကီးဆံုး ပြဲေတာ္ျဖစ္တဲ့ အစ္ပြဲေတာ္ေန႔မွာေတာ့ Cox’s Bazar ဒုကၡသည္ စခန္းထဲက မြတ္ဆလင္ အမ်ားစုဟာ ဘာမွ မဝယ္ႏိုင္မျခမ္းႏုိင္ဘဲ ရွိေနၾကတဲ့အေၾကာင္း ဗီြအိုေအသ သတင္းေထာက္ Muazzem Hossain Shakil က ေျပာပါတယ္။ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ကေလးဦးေရခ်ည့္ ၄ ေသာင္းေက်ာ္ရွိေနၿပီး မိဘမဲ့ကေလးေတြက ၈ ေသာင္းဝန္းက်င္ရွိၿပီး သူတို႔ဟာ အစ္ပြဲေတာ္မွာ မေပ်ာ္ႏုိင္ၾကဘူးလို႔ သူက ေျပာပါတယ္။

အစ္ပြဲေတာ္ကာလမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္အမ်ားစုဟာ အဝတ္အထည္သစ္ေတြ မဝယ္ႏိုင္ၾကေၾကာင္း နဲ႔ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္း အလုပ္လုပ္ခြင့္ ရၾကတဲ့ အနည္းစုေလာက္နဲ႔ ႏိုင္ငံျခားမွာ ေဆြမ်ဳိးရွိသူေတြေလာက္သာ အစ္ပြဲေတာ္ကာလ ေစ်းဝယ္ထြက္ႏုိင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

တခ်ဳိ႕ ခ်မ္းသာတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကေတာ့ သူတို႔ဝယ္ခ်င္တာ ဒုကၡသည္စခန္းထဲမွာ ဝယ္လို႔ မရေပမယ့္ သူတို႔ကုိယ္တုိင္ကေတာ့ စီးပြားျဖစ္ ေရာင္းခ်ၿပီး ေငြရွာႏုိင္ၾကပါတယ္။ Ayub Khan က ဒုကၡသည္စခန္းတြင္းမွာ ဆုိင္တဆိုင္ဖြင့္ထားႏုိင္သူျဖစ္ပါတယ္။

“ဒီဒုကၡသည္စခန္းထဲက အမ်ားစုက ပိုက္ဆံရွိၾကတာမဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔မွာ လိုအပ္ခ်က္ရွိလည္း မဝယ္ႏိုင္ၾကဘူး။ ဝယ္ႏုိင္တဲ့သူက အေတာ့္ကို ရွားပါတယ္။”

အရင္ အစ္ဒ္ပြဲေတာ္တုန္းက အဝတ္အစားသစ္တခ်ဳိ႕ကို အကန္႔အသတ္နဲ႔ ေပးေဝလႉဒါန္းတာမ်ဳိး ရွိခဲ့ေပမယ့္ အခု အစ္ဒ္ပြဲေတာ္အတြင္း မွာေတာ့ အဲဒီလို လႉဒါန္းတာ မရွိတဲ့အေၾကာင္း ဘာလုခါလီဒုကၡသည္စခန္းကေန ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ မူရတ္ဇဲန္း ဟုိစိန္ ရွပ္ကဲလ္ က ေျပာပါတယ္။