အီးယူ-ဥေရာပပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲ

ဥေရာပပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲကို အီးယူမွ မထြက္ရေသးသည့္ ၿဗိတိန္အပါအဝင္ အဖြဲ႕ဝင္ ၂၈ ႏုိင္ငံအတြင္း ေမလ ၂၃-၂၉ ရက္ေန႔မ်ားတြင္ က်င္းပခဲ့ရာ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္ စတင္တိုက္႐ိုက္ ေရြးေကာက္ သည့္ ၁၉၇၉ မွ စတင္ေရတြက္ပါ က နဝမအႀကိမ္ေျမာက္သက္ တမ္း ၂၀၁၉-၂၀၂၄ အတြက္ ျဖစ္ပါသည္။ လူဦးေရ ၅၁၂ သန္းကို ကိုယ္စားျပဳသည့္ အမတ္ ၇၅၁ ဦး ကို ႏုိင္ငံအလိုက္ႏွင့္ လူဦးေရအ လိုက္ ရရွိသည့္ အေရအတြက္အ တုိင္း အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္ ျဖင့္ ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ရ မည္ျဖစ္ပါသည္။ ပါလီမန္တစ္ခု တည္းအတြက္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံအလိုက္ ေရြး ေကာက္ပြဲ က်င္းပၾက၍ ေန႔ရက္ ႏွင့္ က်င္းပပံုမတူညီၾကပါ။

ဥေရာပပါလီမန္သည္ ျပင္ သစ္ႏုိင္ငံ စထရပ္စ္ဘုႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏုိင္ငံ ဘရပ္ဆဲလ္ၿမိဳ႕တြင္ ႐ံုး စိုက္ၿပီး အီးယူႏုိင္ငံမ်ားအတြင္း အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိေသာ ဥပေဒမ်ား ျပ႒ာန္းႏိုင္ျခင္း၊ အသံုး စရိတ္ သတ္မွတ္ကန္႔သတ္ႏိုင္ ျခင္းတုိ႔အျပင္ အီးယူအစိုးရအျဖစ္ ေခၚဆုိႏိုင္မည္ျဖစ္ေသာ ဥေရာပ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ကို ေရြးခ်ယ္ခန္႔ အပ္ႏုိင္ၿပီး အဖြဲ႕ဝင္မ်ားကိုလည္း အတည္ျပဳေပးရသျဖင့္ အေရးပါ ေသာ ခန္႔အပ္ပိုင္ခြင့္ကိုလည္း ရရွိ ထားပါသည္။ အီးယူေပါင္းစည္း မႈ ပိုမိုခိုင္မာလာသည္ႏွင့္အမွ် ဥေရာပပါလီမန္မွ ခ်မွတ္ေသာ ဥပေဒစည္းကမ္းမ်ားသည္ ျပည္ သူလူထုကို ပိုမိုအက်ိဳးသက္ ေရာက္ေစသျဖင့္ စင္စစ္တြင္ ႏိုင္ငံအလိုက္ ပါလီမန္မ်ားထက္ပင္ အေရးႀကီးသည့္သေဘာျဖစ္ပါ သည္။ ဥေရာပပါလီမန္တြင္ အ မတ္မ်ားသည္ ႏုိင္ငံအလိုက္ မစု စည္းဘဲ ဝါဒအလိုက္ စုစည္းလႈပ္ ရွားေလ့ရွိရာ အဓိကအုပ္စုႀကီး ရွစ္ခုရွိပါသည္။ ဝါဒတူရာ ပါတီ မ်ား စုစည္းႏုိင္မႈအေပၚ မူတည္၍ ပါလီမန္ဥကၠ႒ကို ေရြးခ်ယ္ၾကရာ လႊတ္ေတာ္အတြင္း အင္အားအ ေကာင္းဆံုးမွာ ဗဟိုလက္ယာ ဥေရာပျပည္သူ႔ပါတီ အုပ္စုျဖစ္ၿပီး ဂ်ာမန္အာဏာရပါတီႏွင့္ ျပင္သစ္အတိုက္အခံပါတီတုိ႔ ဦးေဆာင္ပါ သည္။ ယခုအခါ ဥေရာပပါလီမန္ ဥကၠ႒အျဖစ္ အေရြးခံရန္ ယွဥ္ၿပိဳင္ ေနသူ ေျခာက္ဦးရွိပါသည္။ ေရြး ေကာက္ပြဲရလဒ္အရ မဲအမ်ားဆံုး ရရွိသည့္ အုပ္စုမွ ေခါင္းေဆာင္ က လက္ရွိ ပါလီမန္ဥကၠ႒ လူဇမ္ ဘတ္ႏိုင္ငံသား ဂ်န္ကေလာ့ဒ္ဂ်န္ ကာ၏ ေနရာကို ဆက္ခံရန္ရွိပါ သည္။

 လတ္တေလာႏွစ္မ်ားအ တြင္း လက္ယာစြန္းဝါဒ ျပန္လည္ ေခါင္းေထာင္လာၿပီး ပါလီမန္တြင္ပါဝင္လာႏုိင္သည္သာမက ႏုိင္ငံ အခ်ိဳ႕တြင္ အစိုးရအဖြဲ႕၌ပင္ ပါဝင္လာႏိုင္ရာ ဥေရာပပါလီမန္တြင္ လက္ယာစြန္းမ်ား ႀကီးစိုးလာႏိုင္ သည့္ အေနအထားျဖစ္ပါသည္။ ကမၻာ့မတည္ၿငိမ္ေသာေဒသမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏွင့္ အာဖရိကတုိ႔မွ ကူးေျပာင္းဝင္ ေရာက္လာသူတုိ႔ အဆမတန္ မ်ားျပားလာေနျခင္းကလည္း ေဒသခံ တုိ႔အေနျဖင့္ အမ်ိဳးသားအစြန္း ေရာက္တုိ႔ကို ပိုမိုေထာက္ခံလာ ေစပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ ဥေရာပ ပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲသို႔ လူထု စိတ္ဝင္စားမႈႏွင့္ လာေရာက္မဲေပးမႈမွာလည္း က်ဆင္းလာရာ ပထမဆံုးအႀကိမ္ က်င္းပစဥ္ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္က ၆၂ ရာခုိင္ႏႈန္း လာေရာက္မဲေပးေသာ္လည္း ေနာက္ဆံုးေရြး ေကာက္ပြဲ ၂၀၁၄ တြင္ ၄၂ ဒသမ ၆ ရာခုိုင္ႏႈန္းေက်ာ္သာ လာေရာက္မဲေပး၊ သက္ဆုိင္ရာႏုိင္ငံေရြး ေကာက္ပြဲေလာက္ လူထုစိတ္ဝင္ စားမႈမရွိဟု ဆုိပါသည္။ ယခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္မူ လက္ယာ စြန္းမ်ား အသာရႏုိင္ေျခကို စိုးရိမ္ ၍ ဥေရာပေပါင္းစည္းေရးအေပၚ ယံုၾကည္သူတုိ႔ ပိုမိုလာေရာက္ မဲေပးၾကသျဖင့္ အႏွစ္ ၂၀ အတြင္းအျမင့္ဆံုးအျဖစ္ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္း လာေရာက္မဲေပးခဲ့ပါသည္။

႐ုရွားႏုိင္ငံသည္ ဥေရာပ ေဒသမွာ လက္ယာစြန္းပါတီမ်ား ကို ေငြေၾကးႏွင့္ အျခားအေထာက္ အပံ့မ်ား ေပးအပ္ေၾကာင္း၊ လစ္ ဘရယ္ဝါဒကို အင္အားေလ်ာ့က် ေစမည့္ ေပၚျပဴလာဝါဒကို အား ေပးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း လတ္တေလာႏွစ္မ်ားတြင္ သတင္းမ်ား ထြက္ေပၚခဲ့ပါသည္။ ဧၿပီလ စပိန္ေရြးေကာက္ပြဲတြင္လည္း သတင္းမွားမ်ား ျဖန္႔ခ်ိမႈကို ေတြ႕ ျမင္ခဲ့ရပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ အင္ တာနက္ႏွင့္ မီဒီယာမ်ားမွတစ္ ဆင့္ သတင္းမွား၊ အထင္လြဲစရာ ေျပာဆိုမႈမ်ားျဖင့္ ႐ုရွားဩဇာ သက္ေရာက္မည္ကို စိုးရိမ္ၾကၿပီး ၂၀၁၆ အေမရိကန္သမၼတ ေရြး ေကာက္ပြဲအတြင္း ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ သည့္ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ိဳးႏွင့္ ဒစ္ဂ်စ္ တယ္နည္းပညာအရ အဆက္အ စပ္မ်ား ေတြ႕ေနရသည္ဟု အီးယူ ပညာရွင္အသိုင္းအဝိုင္းမွ ထုတ္ ေဖာ္ေျပာၾကားပါသည္။ အေနာက္ဥေရာပႏွင့္ ႐ုရွားအစိုးရအၾကား ယံုၾကည္မႈပ်က္ျပားၿပီး အျပန္အ လွန္ ႏွင္ထုတ္မႈမ်ား၊ စြပ္စြဲမႈမ်ား လည္း ရွိခဲ့ရာ ေရြးေကာက္ပြဲကာ လကို ပိုမိုသတိထားေနၾကသည္ ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ဒစ္ဂ်စ္တယ္ နည္းပညာအရလည္း သတင္းမွား တစ္ခုကို လ်င္ျမန္စြာ ထုတ္လႊင့္ ႏုိင္ၿပီး တားဆီးႏိုင္ရန္ မ်ားစြာအ ခက္အခဲရွိေနသည့္ျပင္ ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ားသည္ အေမရိကန္ထက္ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္လူမႈကြန္ရက္ကို ပိုမို အသံုးျပဳၾကသည္ဟု ဆုိပါသည္။ ထို႔အျပင္ ဥေရာပေဒသမွ လက္ဝဲ ဝါဒီ ဝက္ဘ္ဆိုက္အခ်ိဳ႕သည္ ႐ုရွားႏုိင္ငံမွ သတင္းမ်ားကို ကိုး ကား၍ ျပန္လည္ျဖန္႔ျခင္း၊ ပံုတူကူး ေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားရွိသည္ဟု လည္း သိရပါသည္။ ပါရီရွိ သမုိင္း ဝင္ႏိုထရာဒမ္းေက်ာင္းေတာ္ မီး ေလာင္မႈကိုပင္ အစၥလာမ္မ်ား လက္ခ်က္အျဖစ္ ပံုေဖာ္ဝါဒျဖန္႔ ၾကသည္လည္း ရွိပါသည္။ မမွန္ သတင္း ျဖန္႔သူမ်ားအေနျဖင့္ အ သိုင္းအဝိုင္းမ်ားအၾကား မယံု ၾကည္မႈ၊ မေက်လည္မႈ တုိးပြား ေစရန္၊ သမား႐ိုးက် တည္ရွိၿပီး အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ တန္ဖိုးမ်ားကို သံသယရွိေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိ ရွိ လုပ္ေဆာင္ေနသည္ဟု ခန္႔မွန္း ၾကပါသည္။ လူမႈကြန္ရက္မီဒီယာ မ်ားမွ မမွန္သတင္းမ်ား လိုက္လံ ေဝမွ်ျခင္းတုိ႔ ျပဳလုပ္ၾကသျဖင့္ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ကလည္း အထူးသတိ ျပဳၾကည့္႐ႈေပးေနကာ ဒဗၺလင္တြင္ စင္တာတစ္ခု သီးသန္႔ဖြင့္ကာ ဥေရာပပါလီမန္ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေစာင့္ၾကည့္ေပး ပါသည္။ ႐ုရွားဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကမူ ေရြးေကာက္ပြဲမက်င္းပရေသး၊ ရလဒ္လည္း မသိေသးဘဲ သံသယမ်ားျဖင့္ စြပ္စြဲျခင္းကို အဓိပၸာယ္မဲ့ လုပ္ရပ္အျဖစ္ ျပစ္တင္ေဝဖန္ခဲ့ပါ သည္။

အီတလီဒုတိယဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မာေတယို ဆာလ္ဗိနီသည္ လက္ ယာစြန္းတစ္ဦးျဖစ္ၿပီး ႐ုရွားႏွင့္ ပိုမိုနီးစပ္သည့္ ရပ္တည္ခ်က္ရွိပါ သည္။ ၎အေနျဖင့္ ဥေရာပပါလီ မန္ ေရြးေကာက္ပြဲကို အီတလီ ႏုိင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲသဖြယ္ တစ္ ႏုိင္ငံလံုး လွည့္လည္မဲဆြယ္၍ ပါလီမန္တြင္ လက္ယာစြန္း အုပ္စု အင္အားေကာင္းလာေစရန္ ႀကိဳး ပမ္းခဲ့ပါသည္။ ၿဗိတိန္မွ အီးယူခြဲ ထြက္ေရးပါတီကလည္း အီးယူအ တြင္း လက္ယာစြန္းမ်ား ပိုမိုစုစည္းမိရန္ ႀကိဳးပမ္းေနရာ အာဏာရ ကြန္ဆာေဗးတစ္ႏွင့္ အတိုက္အခံ ေလဘာပါတီတုိ႔ထက္ ပိုမိုေရပန္း စားေနပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံ ခြဲထြက္မႈ ေအာင္ျမင္သြားပါ က ၿဗိတိန္မွ ေရြးခ်ယ္သည့္ အမတ္၇၃ ဦးအနက္ ၄၆ ဦးက အနားယူ သြားရမည္ျဖစ္ၿပီး က်န္ ၂၇ ဦးကို က်န္အဖြဲ႕ဝင္ႏုိင္ငံမ်ားမွ ခြဲေဝရရွိ မည္ျဖစ္ပါသည္။ ဂ်ာမနီမွ လက္ ယာစြန္းပါတီသည္လည္း ၿပီးခဲ့ ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လူထု ေထာက္ခံမႈ ပိုမိုရရွိလာပါသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲကာလအတြင္း ဟန္ေဂရီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေအာ္ဘန္၏ ေမလ အေမရိကန္ခရီးစဥ္သည္ ၁၉၉၈ ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္ သမၼတႏွင့္ေတြ႕သည့္ ပထမဆံုး ဟန္ေဂရီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ အေမ ရိကန္၏ အားေပးေထာက္ခံမႈကို ျပသခဲ့ရာ အီးယူအတြင္း ျပစ္တင္ ေဝဖန္မႈခံေနရေသာ ဟန္ေဂရီကို အေမရိကန္က အားေပးမႈ ျပသ ျခင္းဟုလည္း ယူဆႏုိင္ပါသည္။

 ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္အရ လက္ယာစြန္းအုပ္စုမ်ားသည္ မဲစုစုေပါင္း၏ ၂၅ ရာခုိင္ႏႈန္းကို ရရွိသျဖင့္ ၂၀၁၄ ေရြးေကာက္ပြဲ က ရရွိခဲ့ေသာ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္ သိသိသာသာ တိုးတက္လာပါ သည္။ အထူးသျဖင့္ အီးယူအ တြင္း ဦးေဆာင္ႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဂ်ာမနီတို႔တြင္ အာ ဏာရပါတီမ်ား အေရးမလွဘဲ လက္ယာစြန္းႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးပါတီတုိ႔က အသာ ရခဲ့ပါသည္။ ဂ်ာမနီတြင္ အာဏာ ရပါတီႏွင့္ ၫြန္႔ေပါင္းျဖစ္သည့္ အက္စ္ပီဒီေခါင္းေဆာင္သည္ ႐ႈံး နိမ့္မႈအတြက္ တာဝန္ယူကာ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္မွ ႏုတ္ထြက္ခဲ့ပါသည္။ စပိန္တြင္မူ မၾကာေသးမီက စပိန္ေရြးေကာက္ပြဲ၌ အႏိုင္ ရသည့္ ဆုိရွယ္လစ္ပါတီက ေထာက္ခံမႈ ပိုမိုရရွိပါသည္။ အီတလီ၊ ဟန္ေဂရီ၊ ပိုလန္တုိ႔တြင္ မူ အီးယူေပါင္းစည္းမႈကို သံသယ ရွိသည့္ လက္ယာစြန္းတို႔က အေျခအေနေကာင္းရရွိပါသည္။ျပင္သစ္၊ ခ်က္၊ဘူလ္ေဂးရီးယားတုိ႔ တြင္ အီးယူေပါင္းစည္းမႈ မလို လားသူတို႔ အားေကာင္းေနၿပီး ဆြီ ဒင္ႏွင့္ ႐ိုေမးနီးယားတြင္လည္း အင္အားအသင့္အတင့္ရွိေနပါ သည္။ ဂ်ာမနီ၊ ေပၚတူဂီ၊ ဂရိႏွင့္ ဖင္လန္တုိ႔တြင္မူ အီးယူလိုလား သူမ်ားက အသာစီးရရွိထားသည့္ တုိင္ လက္ယာစြန္းတုိ႔ ေနရာပိုရ လာသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ ပါလီမန္တြင္ ဗဟိုလက္ယာက အမ်ားစုျဖစ္သည့္တိုင္ လက္ယာ စြန္းႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရးပါတီတို႔က တစ္စတစ္စ ပိုမို အင္အားေကာင္းလာၾကပါသည္။

သို႔ျဖစ္ရာ ဥေရာပပါလီမန္ အသစ္တြင္ လက္ယာစြန္းတို႔ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသာျဖစ္၍ လႊမ္းမိုးႏုိင္မႈ မ်ားစြာမရသည့္တုိင္ အီးယူ၏ အနာဂတ္အတြက္မူ အက်ိဳးသက္ ေရာက္မႈတုိ႔ ရွိလာေတာ့မည္ျဖစ္ ပါသည္။ အီးယူႏုိင္ငံမ်ားအတြင္း အီးယူဆန္႔က်င္သူတို႔ႏွင့္ အီးယူ ေပါင္းစည္းလိုသူတို႔ အၿပိဳင္အ ဆုိင္ အတိုက္အခံျဖစ္မႈလည္း ပိုမို မ်ားျပားလာႏုိင္ပါသည္။ အီးယူ ေပါင္းစည္းမႈ ေအာင္ျမင္ေရးအ တြက္ သတိထားလုပ္ေဆာင္ရ မည့္ အခ်က္မ်ား ေဖာ္ထုတ္လာ ႏိုင္ၿပီး မူဝါဒအေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေစ၍ အီးယူဆန္႔က်င္လုိသူ တုိ႔ နားလည္လက္ခံလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္မည္ဟု ယူဆလာသူ မ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာပါ သည္။

ဥေရာပပါလီမန္တြင္ လႊမ္း မိုးထားႏိုင္မႈအရ အီးယူလိုလားသူ ဗဟိုလက္ယာ ဥေရာပျပည္သူ႔ ပါတီအုပ္စုမွ မန္းဖရက္ဝက္ဘာ (ဂ်ာမန္)က ပါလီမန္ဥကၠ႒ျဖစ္ လာရန္ အခြင့္အေရးေကာင္း ရရွိ ေနေသာ္လည္း ဂ်ာမနီႏွင့္ ျပင္သစ္ရွိ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား ႏွင့္ အီးယူလိုလားသူ ပါတီမ်ားအ ၾကား ညႇိႏိႈင္းၾကရဦးမည္ျဖစ္ပါ သည္။ ဥေရာပ ျပည္သူ႔ပါတီအုပ္ စုသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရးပါတီအုပ္စုႏွင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ ရပါသည္။ ဥေရာပပါလီမန္အ မတ္မ်ားအေနျဖင့္ ပါလီမန္ဥကၠ႒ ႏွင့္ ဒုတိယဥကၠ႒မ်ား တင္ေျမႇာက္ရန္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားကို ဇြန္လအ တြင္း ျပဳလုပ္ၾကၿပီး ပါလီမန္သစ္ ၏ ပထမဆံုးအစည္းအေဝးကို ဇူလုိင္လ ၂ ရက္ေန႔တြင္ စတင္ရန္ ရွိပါေၾကာင္း တင္ျပအပ္ပါသည္။