ခ်င္းေတာင္ေျခမွာ ေရရွားပါးလာတဲ့အခါ

“ငါတို့ ဒီနယ္က မေျပာင္းခ်င္တာ ေရေျကာင့္လည္းပါတယ္။ ဘာလို့လဲဆိုေတာ့ ဘယ္ေနရာတူးတူး ေရကတဗြမ္းဗြမ္းနဲ့ ထြက္ေနတာ။ အေပါဆံုးကေရပဲ။ ေနြရာသီ ဘယ္ေလာက္ေနပူပူ ညေနေစာင္းသြားလို့ ေရေလးမ်ား ခ်ိုးလိုက္တယ္ဆိုရင္ ေအးသြားျပီး ညပိုင္းမွာ ေနလို့ေကာင္းသြားတယ္။ ရာသီဥတု ဘယ္ေလာက္ပူပူ ေသာက္ရတဲ့ေရ၊ ခ်ိုးရတဲ့ေရ၊ သံုးရတဲ့ေရေပါျပီး ေအးေနတာကိုက ကေလးေဒသကေန မခြာနိုင္တဲ့အေျကာင္းတစ္ခ်က္ပဲ” လို့ ကေလးျမို့ေဒသခံ တစ္ေယာက္ရဲ့စကားပါ။



ကေလးျမို့မွာ ဟိုယခင္အခ်ိန္တုန္းက ေရလွ်ံတြင္းေတြကေန ေရေတြတဗြမ္းဗြမ္း ၂၄ နာရီထြက္ေနတဲ့ အေနအထားက တျခားေဒသက ေရာက္လာတဲ့သူေတြကို အံ့ျသေစပါတယ္။ တစ္ေနရာရာကေန စက္နဲ့တင္တယ္။ ေရတင္တဲ့စက္ကို မသိေအာင္ဝွက္ထားတယ္ဆိုျပီး လိုက္ရွာျကည့္ျကတယ္။ သူ့အလိုလို ထြက္ေနတာကို သူတို့ကိုယ္တိုင္ေတြ့ရေတာ့ အံ့ျသတျကီး။ ေနြရာသီဆိုရင္လည္း ကေလး ျမို့ ရပ္ကြက္အသီးသီးက လမ္းေဘးက ေရေျမာင္းေတြထဲမွာ ေရေတြစီးဆင္းေနတာ လူတိုင္းမွတ္မိျကမွာပါ။ ဒီလို ေရေပါမ်ားတဲ့ ျမို့တစ္ျမို့ဟာ ၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရရွားပါးလာတာဆိုရင္ အံ့ျသရတဲ့ သတင္းတစ္ခု ျဖစ္လာပါတယ္။ ကေလးျမို့နဲ့ အဆက္အသြယ္ျပတ္ေနတဲ့ သူေတြမေျပာနဲ့။ ျမို့ထဲမွာေနတဲ့ သူအခ်င္းခ်င္းေတာင္ ေရခန္းတယ္။ ေရရွားပါးလာတယ္ဆိုတာ မယံုနိုင္ေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ျကပါတယ္။ ခ်င္းေတာင္ေျခနဲ့ နီးကပ္ေနတဲ့ ကေလးျမို့၊ လွိုင္သာယာရပ္ကြက္နဲ့ ကေလးတကၠသိုလ္၊ ျကို့သံုးပင္ရပ္ကြက္ေတြမွာရွိတဲ့ ေရတြင္းေတြ ေရျပတ္သြားတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းဟာ ၂၀၁၅ ေရျကီးေရလွ်ံ ျဖစ္ပြားျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ စတင္ျကားခဲ့ရတာပါ။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ေတာင္ သြားေရာက္ျကည့္ျပီးမွသာ ယံုျကည္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီရပ္ကြက္ေတြမွာရွိတဲ့ ေရတြင္းေတြဟာ မျကံုစဖူး ေရခန္းသြားလို့ ေရကားေတြနဲ့ ေရအလႉေပးခဲ့ျကပါတယ္။ ဒီနွစ္မွာေတာ့ ခ်င္းေတာင္ေျခေဒသရဲ့ အေရွ့ဘက္ပိုင္းကို တျဖည္းျဖည္းတိုးလာျပီး တာဟန္းရပ္ကြက္၊ ေတာင္ဖီလာရပ္ကြက္နဲ့ ျမို့လွရပ္ကြက္ေတြမွာပါ ေရရွားပါးလာတဲ့ အေနအထားေတြ ေတြ့ရပါတယ္။

ဒီလိုေရရွားပါးလာတဲ့ အေျကာင္းရင္းေတြကို ကေလးျမို့မွာ ေနထိုင္လာတာ အနွစ္ ၅၀ ေက်ာ္ ရွိျပီျဖစ္ျပီး လက္ရွိမွာလည္း ကေလးျမို့နယ္ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီဥကၠ႒ဌအျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ေနသူ ဦးေသာင္းေရွြက ဒီလို ေျပာျပပါတယ္။


“ကေလးျမို့မွာဆိုရင္ ေခ်ာင္းသံုးေခ်ာင္းျဖစ္တဲ့ ဥပုသ္ေခ်ာင္း၊ နန္းကလိန္ေခ်ာင္း၊ သံတားေခ်ာင္း၊ ဒီေခ်ာင္းေတြဟာ ေသာက္သံုးေရကလြဲလို့ ခ်ိုးေရသံုးေရသံုးလို့ရတယ္။ ဒီေခ်ာင္းေတြ ေျမာင္းေတြကေန သြယ္တန္းျပီးေတာ့မွ ေဘးမွာ လယ္ေတြအမ်ားျကီး စိုက္ခဲ့ျကပါတယ္။ ေတာင္ဖီလာနဲ့ တာဟန္းျကားမွာေပါ့။ ေတာင္ဖီလာရဲ့ အေနာက္ဘက္၊ ေျမာက္ဘက္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လယ္ကြင္းေတြ။ လယ္ကြင္းေတြဆိုတာက ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေရသြင္းစိုက္တယ္။ အဲဒါဆိုေတာ့ ေလးလေလာက္ေတာ့ ေရကိုေလွာင္ထားသလို ျဖစ္တယ္။  ေရကို ေလွာင္ထားသလိုျဖစ္တဲ့အတြက္ ေျမေအာက္ေရကို ထိန္းေပးတယ္လို့ ယူဆပါတယ္။  အခုေတာ့ အဲဒီလယ္ေတြက အိမ္ဝင္းကြက္ေတြ ျဖစ္ကုန္ပါျပီ။ အိမ္ဝင္းကြက္ေတြ ျဖစ္လာေတာ့ ေရထိန္းသိမ္းဖို့မလြယ္ေတာ့ဘူး။ ဒါက ကြ်န္ေတာ္ကေလးျမို့မွာ ေနခဲ့တဲ့ နွစ္ေပါင္း ၅၀၊ ၆၀ အေတြ့အျကံုပါ” လို့ ေျပာျကားသည္။


ကေလးျမို့နယ္မွာ ဟိုအရင္က လူေနရပ္ကြက္တင္သာမက လယ္ယာေတြအထဲအထိ ေရတဗြမ္းဗြမ္းနဲ့ဆိုေတာ့ လူေတြေသာက္သံုးဖို့တင္မက စိုက္ပ်ိုးေရးအစ ဗံုးေပါလေအာရွိခဲ့တာကလား။ ၂၀၁၅ ေရျကီး ေရလွ်ံ သဘာဝေဘးဒဏ္ခံစားရျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ အိမ္ေထာင္စုေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေသာက္ေရသန့္ဘူးေတြကိုပဲ ေသာက္သံုးလာခဲ့ျကပါတယ္။ သိပ္မျကာခင္က ကေလးျမို့ေပၚရပ္ကြက္ လမ္းေဘးေတြမွာ ေရလွ်ံတြင္းက ထြက္တဲ့ေရေတြကို ကိုယ့္ပတ္ဝန္းက်င္မွာ ေနထိုင္တဲ့သူေတြကို သံုးစြဲရေအာင္ ေရကန္ေတြ ျပုလုပ္ေပးျပီး ၂၄ နာရီ အလိုအေလ်ာက္ ေရထြက္ေနတဲ့ ေရတြင္းေတြအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ကေလးျမို့ေပၚက ေရလွ်ံတြင္းေတြရဲ့ လက္ရွိအေျခအေနကို ဦးေသာင္းေရွြက ဒီလိုဆက္လက္ေျပာျကားသည္။

“အရင္ကဆိုရင္ ကေလးျမို့အေရွ့ဘက္ မွာ ေရလွ်ံတြင္းေတြ ရွိပါတယ္။ အထက ၁ အထိေပါ့။ အခုေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေရလွ်ံတြင္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ အထက ၁ ထဲမွာသာ ေရလွ်ံတြင္းရွိေတာ့ပါတယ္။ ေညာင္ပင္သာဘက္မွာေတာ့ ေရလွ်ံတြင္းရေနေသးေပမယ့္ ေအာင္မဂၤႅာဘက္မွာဆိုရင္ ေရလွ်ံတြင္းေတြက မလွ်ံေတာ့ပါဘူး။ ေရလွ်ံတြင္းေတြက ၂၄ နာရီပတ္လံုး ေရကထြက္ေနတယ္။ အဲဒါကို ဘယ္လို ထိန္းခ်ုပ္မလဲ။ တာဟန္းဘက္ဆိုရင္ အားလံုးက ေခ်ာင္းေတြထဲက ေရရွိပါတယ္။  အခု ေခ်ာင္းေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ေရျပတ္ေနတာ ေတြ့ရပါတယ္။  ေခ်ာင္းေတြထဲ ေရရွိေတာ့ ေျမေအာက္ေရကို ထိန္းသိမ္းေပးတာေပါ့။ အခုေတာ့ ေခ်ာင္းေတြ ေျမာင္းေတြက ဆုတ္ယုတ္လာတာလား မသြင္းေတာ့တာလား မသိေတာ့ပါဘူး။ ေခ်ာင္းေတြကို အဆင့္ဆင့္ ေရသိုေလွာင္တဲ့ေနရာ လုပ္ေပးရင္ ရနိုင္မလားဆိုတာ ကြ်န္ေတာ္စဉ္းစားမိပါတယ္။  ေနာက္ ၁၀ နွစ္ဆိုရင္ ကြ်န္ေတာ္တို့ ကေလးျမို့ဟာ ဒီထက္ပိုျပီး ရွားပါးနိုင္တဲ့ အေနအထား ဒုကၡေရာက္နိုင္တဲ့ အေနအထားပါ။

၂၀၁၅ ေနာက္ပိုင္း ပိုျပီး ဆိုးလာတာက လွိုင္သာယာ၊ ျကို့သံုးပင္၊ တာဟန္း၊ ျမို့လွ၊ အင္ဒိုင္းကုန္းတို့ပါ တျဖည္းျဖည္း ေရဆုတ္ယုတ္လာတာ ေတြ့ရပါတယ္” လို့ ေျပာျကားခဲ့ပါတယ္။ ကေလးျမို့နယ္နဲ့ ျမို့ေပၚရပ္ကြက္ေတြမွာဆိုရင္ ၂၄ နာရီေတာက္ေလွ်ာက္ လွ်ံထြက္ေနတဲ့ ေရလွ်ံတြင္းေတြကို ထိန္းသိမ္းဖို့အတြက္လည္း လိုအပ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုထိန္းသိမ္းဖို့အတြက္ကို ေရလွ်ံတြင္းပိုင္ရွင္ေတြက ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရအဖြဲ့ရဲ့ ညြန္ျကားခ်က္ကို ေသခ်ာစြာလိုက္နာမွ ျဖစ္မွာပါ။ ယခုနွစ္အတြင္း ရာသီဥတု ျဖစ္စဉ္မ်ားေျကာင့္ ေနြရာသီတြင္ ေရေနေပေဝးလာျပီး လက္တူးတြင္းက်ယ္မ်ားနဲ့ ဘံုဘိုင္တြင္း အနက္ေပ ၄၀ ေအာက္ တြင္းတိမ္မ်ားမွာ ေရထြက္မႈ နည္းပါးလာျပီး ေရခန္းေျခာက္မႈမ်ား ေတြ့ျကံုေနရပါတယ္။ ကေလးျမို့ေဒသဟာ ေျမေအာက္ ဇလဘူမိေဗဒအေနအထားအရ အနက္ေပ ၂၀ဝ ကေန ၃၀ဝ အတြင္း စက္ေရတြင္းမ်ား တူးေဖာ္သံုးစြဲနိုင္ပါတယ္။ လက္ရွိအေနအထားအရ ေရလွ်ံတြင္းမ်ားမွ ေရအလဟႆ ဆံုးရံႈးမႈမ်ားကို ကာကြယ္တားဆီးရန္ လိုအပ္လ်က္ရွိတယ္လို့လည္း သိရပါတယ္။

“ေရလွ်ံတြင္းေတြက ေရေတြကို ကာကြယ္ဖို့အတြက္ ေရလွ်ံထြက္ေနတဲ့ အျမင့္အထိ ေရပိုက္ကို ေထာင္ထားျပီး ေဘးကေန ဘားနဲ့ လိုသေလာက္ ဖြင့္သံုးတာ အဆင္ေျပပါတယ္။  ေရလွ်ံတြင္းကို တိုက္ရိုက္ပိတ္ျပီး လိုမွသံုးမယ္ဆိုရင္ သူတို့ေရလွ်ံထြက္နႈန္းေတြက တျခားေနရာ ေရာက္သြားျပီး ေရလွ်ံထြက္နႈန္း ေလ်ာ့တတ္ပါတယ္။  ေရလွ်ံထြက္တဲ့ အျမင့္အထိ ပိုက္ေထာင္ေပးထားေတာ့ သူ့ရဲ့ ေရဖိအားနႈန္းလည္း မေလ်ာ့ေတာ့ဘူး” လို့ ေရအရင္းျမစ္ အသံုးခ်ေရး ဦးစီးဌာနမွ တာဝန္ရွိသူတစ္ဦးက ေျပာျကားခဲ့ပါတယ္။

ကေလးျမို့ရဲ့ ေရအရင္းအျမစ္ေတြ ခန္းေျခာက္လာတာ သတိထားမိလာတာ ၁၀ နွစ္ဝန္းက်င္ေလာက္ ရွိျကျပီဆိုေပမယ့္ သိသိသာသာ ေရခန္းေျခာက္လာတာကေတာ့ ၂၀၁၅ သဘာဝေဘး ျဖစ္စဉ္ျဖစ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာပါ။ ခ်င္းေတာင္ေျခေဒသမွာ ေရလွ်ံတြင္းေတြေျကာင့္ ေရခန္းေျခာက္လာတာလား၊ ရာသီဥတုေတြ ေဖာက္ျပန္လာလို့လား၊ ေတာေတာင္သဘာဝေတြ ပ်က္စီးလာလို့လား စသျဖင့္ ေျပာျကမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေခါင္းစဉ္မ်ိုးစံုနဲ့ ပါဝင္ေဆြးေနြးနိုင္မွသာ အေျဖရရွိ မယ္ျဖစ္မွာပါ။ ေလာေလာဆယ္ ေရရွားပါးမႈကို ဘယ္လိုျပန္လည္ကူညီမလဲဆိုတဲ့ အေမးကိုေတာ့ ကေလးျမို့နယ္ စီမခံခန့္ခြဲမႈ ေကာ္မတီက ဦးေဆာင္၍ လည္းေကာင္း၊ လူမႈအဖြဲ့အစည္းေတြက ဦးေဆာင္၍လည္းေကာင္း ေရေတြလႉဒါန္းေနျကတာေတြ ေတြ့ရမွာပါ။ ဒီလိုလႉဒါန္းေပးေနတာကေရာ အေျဖတစ္ခု ျဖစ္ပါ့မလားဆိုတာ ေမးခြန္းထုတ္စရာပါ။ ေျမေအာက္ေရ ခန္းေျခာက္လာတဲ့ ျဖစ္စဉ္ေတြအတြက္ အရပ္ဘက္အဖြဲ့အစည္းေတြနဲ့ ကေလးျမို့မွာရွိတဲ့ ခရိုင္အဆင့္၊ ျမို့နယ္အဆင့္ ဌာနဆိုင္ရာေတြ စုေပါင္းျပီး အလုပ္ရံုေဆြးေနြးပြဲတစ္ခုကို ျပုလုပ္ခဲ့ျကပါတယ္။  ဒီေဆြးေနြးပြဲမွာေတာ့ ဌာနဆိုင္ရာပညာရွင္ အသီးသီးက ကိုယ့္ရဲ့ဌာနတိုင္းရဲ့ ရႈေထာင့္ကေနေျပာျပ ေဆြးေနြးျကသလို ကေလးျမို့ေပၚက ေဒသခံေတြနဲ့ လူမႈအဖြဲ့အစည္းမ်ားကလည္း မိမိတို့အေတြ့ အျကံုေတြကို ထည့္သြင္းေျပာျကားခဲ့ျကပါတယ္။ ဒီေဆြးေနြးပြဲကို ကေလးျမို့ ျမို့ေတာ္ခန္းမမွာ ျပုလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီေဆြးေနြးပြဲကို လူမႈကြန္ရက္မွာ အခ်ိန္ေစာစီးစြာေျကညာခဲ့ေပမယ့္ ျမို့လူထုအေနနဲ့ စိတ္ဝင္စားမႈ နည္းပါးတယ္ဆိုတာ တက္ေရာက္လာတဲ့ ဦးေရကို ျကည့္ျခင္းအားျဖင့္ သိနိုင္ပါတယ္။  ျမို့ရဲ့ေသာက္သံုးေရအတြက္ ေဆြးေနြးပြဲတစ္ခုကို ျမို့လူထုေတြ စိတ္ဝင္စားမႈနည္းပါးျကတယ္ဆိုတာ ေကာင္းတဲ့လကၡဏာတစ္ခုေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ကေလးျမို့ ေရျပတ္လပ္မႈနွင့္ ပတ္သက္ျပီး တိုင္းေဒသျကီး လွြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚသန့္ေဝေက်ာ္ကလည္း ျမို့ေရေပးေဝေရးအတြက္ မည္ကဲ့သို့ ျပင္ဆင္ထားသလဲဆိုတာကို လွြတ္ေတာ္ကို ေမးျမန္းသြားမယ္လို့ သိရပါတယ္။  ဆက္လက္၍ ယခင္နွစ္မ်ားက ေရျပတ္လပ္ခဲ့သည့္ အေျခအေနမ်ားနွင့္ နွိုင္ယွဉ္ျပီးေမးျမန္းခဲ့ရာ “ဒီအတိုင္း ေရျပတ္တိုင္း ေရလႉေနလို့ကေတာ့ အဆင္မေျပေတာ့ဘူး။ ေရရွည္ အစီအစဉ္တစ္ခု ခ်မွတ္ဖို့ ေတာ့လိုအပ္ေနပါျပီ။ ၂၀၁၅ ကေန ၂၀၁၈ အထိ လွိုင္သာယာနဲ့ ျကို့သံုးပင္ပဲ ခန္းခဲ့တာ။ အခုေတာ့ လွိုင္သာယာ၊ ျကို့သံုးပင္က မခန္းဘူးလားဆိုေတာ့ ခန္းတယ္။ ေရျပန္ရတယ္ ေရသိပ္မျပတ္ေတာ့ဘူး။ အခုေတာ့ အဲဒီရဲ့ ေအာက္ဘက္ရွိေတာ့ ေတာင္ဖီလာ၊ တာဟန္းဘက္က ေရခန္းလာျပန္တယ္။ ဒါဆိုရင္လာမယ့္ ေနာက္သံုးနွစ္ေလာက္ အဲဒီရပ္ကြက္ေတြမွာ ေရခန္းနိုင္တယ္လို့ ေျပာလို့ရတယ္။ ဒါက ကြ်န္မတို့ အေတြ့အျကံုအရေပါ့။ လာမယ့္နွစ္ေတြမွာ စည္ပင္အေနနဲ့က ျမို့ေရ ေပးေဝေရးကို ျကိုလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာပဲ။ စည္ပင္အေနနဲ့ ျမို့ေရေပးေဝေရးဆိုတာ စည္ပင္လုပ္ငန္းစဉ္ဆိုေပမယ့္ ဒီျမို့မွာေတာ့ မရွိခဲ့ဘူးေလ။ ေရေပါတာကိုး။ ေက်းရြာဘက္ေတြဆိုရင္လည္း ေက်းလက္ဌာနေတြက လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။ ေတာင္ဖီလာ၊ တာဟန္းေရခန္းျပီးရင္ တပ္ဦးသီတာနဲ့ စမ္းျမို့တို့ဘက္ ခန္းလာဦးမလားဆိုတာ မသိနိုင္ဘူး။ အဲဒါဆိုေတာ့ ေျမေအာက္ေရနဲ့ ပတ္သက္ျပီး တိက်တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ရရွိဖို့အတြက္ သုေတသနေတြ လုပ္သင့္ပါတယ္။ သုေတသနလုပ္လို့ ရလာတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကေန ျမို့ရဲ့ေရလိုအပ္ခ်က္၊ ရွိတဲ့ေရကို ဘယ္လို အသံုးျပုဖို့ သုေတသနလုပ္ဖို့ လိုအပ္ပါ့မယ္။ ေျမေအာက္ေရကို ဘယ္လိုစနစ္တက် ထုတ္ယူျပီးေတာ့ ဘယ္လိုမွ်ေဝေပးမလဲဆိုတာေတြ သုေတသနလုပ္ဖို့ေတြ လိုအပ္ပါတယ္” လို့  ကေလးျမို့ လွိုင္သာယာရပ္ကြက္မွာ ေနထိုင္လ်က္ရွိတဲ့ တိုင္းေဒသျကီးလွြတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚသန့္ေဝေက်ာ္က ေျပာျကားခဲ့ပါတယ္။