က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းေထာင္ေခ်ာက္

အေျခခံက်ေသာ အေျခအေနရပ္မ်ားႏွင့္ တာဝန္ဝတၱရားမ်ာကို အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္ႏိုင္ငံ၏ အစိုးရတစ္ရပ္က မွန္ကန္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရွိေတာ့သည့္အခါ ယင္းႏိုင္ငံမ်ားကို က်ဆုံးေနသည့္ ႏိုင္ငံမ်ား (Failed State) ဟု ေခၚဆိုသည္။ အစိုးရအဖြဲ႕အေနျဖင့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကို မွန္ကန္စြာ ေဆာင္႐ြက္ေနသည့္တိုင္ ယင္းအစိုးရအဖြဲ႕အေနျဖင့္ တရားဝင္မႈ ဆုံးရႈံးသြားလွ်င္လည္း ယင္းႏိုင္ငံကို က်ဆုံးေနသည့္ ႏိုင္ငံဟု ေခၚဆိုႏိုင္သည္။ တည္ၿငိမ္ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ၎၏ အစိုးရသည္ ထိေရာက္မႈႏွင့္ တရားဝင္မႈႏွစ္ရပ္စလုံး ရွိရမည္ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ခ်ည့္နဲ႔သြားၿပီး လူေနမႈအဆင့္အတန္းမ်ား က်ဆင္းလာသည့္အခါ က်ဆုံးေနသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္လာရန္ အလားအလာ စတင္ၿပီဟု ဆိုႏိုင္သည္။ The Fund for Peace အဖြဲ႕က က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ား၏ လကၡဏာရပ္မ်ာကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေဖာ္ျပခဲ့သည္။


ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ မိမိပိုင္နက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္စြမ္း ဆုံးရႈံးျခင္း သို႔မဟုတ္ မိမိႏိုင္ငံအတြင္း ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာအင္အား အသုံးျပဳရန္ တရားမဝင္ေတာ့ျခင္း၊ အဆုံးသတ္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္သည့္ တရားဝင္လုပ္ပိုင္ခြင့္ ယိုယြင္းလာျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ေထာက္ပံ့မႈအား လုပ္ႏိုင္စြမ္း မရွိျခင္း၊ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္း၏ ျပည့္ဝေသာ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ အျခားႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အျပန္အလွန္ဆက္ဆံႏိုင္စြမ္းမရွိျခင္း အစရွိသည္တို႔ ျဖစ္ၾကသည္။ က်ဆုံးေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ ေတြ႕ျမင္ေနက် လကၡဏာရပ္မ်ားတြင္ ဗဟိုအစိုးရအဖြဲ႕အေနျဖင့္ အခြန္မ်ား ေကာက္ခံကာ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ေထာက္ပံ့ႏိုင္စြမ္းမရွိမႈ၊ မိမိ၏ ပိုင္နက္မ်ားကို လက္ေတြ႕က်က် ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ျခင္းနည္းပါးမႈႏွင့္ ထို႔ေၾကာင့္ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား ႏွင့္ပတ္သက္၍ ႀကိဳတင္စီမံထားမႈမ်ား ခ်ိဳ႕တဲ့လာမႈ အစရွိသည္တို႔ ပါဝင္သည္။ က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာသည့္အခါ အဂတိလိုက္စားမႈမ်ားႏွင့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ပြားျခင္း၊ အျခားႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံအဆင့္မဟုတ္ေသာ အျခားအဖြဲ႕မ်ားက မိမိႏိုင္ငံကို ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း၊ ဒုကၡသည္မ်ား ထြက္ေပၚလာျခင္းႏွင့္ မိမိသေဘာဆႏၵအေလ်ာက္မဟုတ္ဘဲ လူအုပ္စုတို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းရျခင္း၊ စီးပြားေရးထိုးက်ျခင္း ႏွင့္ ျပည္ပက စစ္ေရးအရ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္ျခင္း အစရွိသည္တို႔ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။

လုပ္ႏိုင္စြမ္းေထာင္ေခ်ာက္ဆိုသည္မွာ ယေန႔ေခတ္ၿပိဳင္ကမာၻ၌ပင္လွ်င္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ လုပ္ႏိုင္စြမ္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ရာ၌ ႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ အလြန္ေႏွးေကြးေသာေျခလွမ္းျဖင့္ သြားေနျခင္းကို ဆိုလိုသည္။ ယင္းလုပ္ႏိုင္စြမ္းေထာင္ေခ်ာက္သည္ က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ပင္မျပႆနာလည္း ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေပါင္းမ်ားစြာသည္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္စြမ္း အလြန္နိမ့္ပါးေသာ အေနအထား၌ ပိတ္မိေနဆဲျဖစ္ၿပီး ယင္းကို ဆင္းရဲမြဲေတမႈေထာင္ေခ်ာက္ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ စီးပြားေရးႀကီးထြားမႈသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ တစ္ခုတည္းေသာ ရႈေထာင့္ျဖစ္ေသာ္လည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ အျခားအဓိကဒိုင္ေမးရွင္းတစ္ခုမွာ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာလုပ္ႏိုင္စြမ္းကို ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းအျပင္ မူဝါဒမ်ားႏွင့္ စီမံကိန္းမ်ား အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ျဖစ္စဥ္လမ္းေၾကာင္းအေပၚ သက္ေရာက္သည့္ အစိုးရအဖြဲ႕၏ လုပ္ကိုင္ႏိုင္စြမ္းတို႔ကို ၾကည့္ျခင္းျဖစ္သည္။ က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံမ်ားဟု အကဲျဖတ္သည့္ အေျခခံအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၿပီးသား အေကာင္းဆုံးလုပ္ထုံးလုပ္နည္း အာဂ်င္ဒါမ်ားကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ဆန္းသစ္မြမ္းမံမႈအတြက္ ေနရာကို လုပ္ႏိုင္စြမ္းေထာင္ေခ်ာက္က ပိတ္ပစ္လိုက္ျခင္းတို႔ကိုလည္း ၾကည့္ရသည္။

က်ဆုံးေနသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ေၾကညာျခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ေယဘုယ်သေဘာအရ အျငင္းပြားဖြယ္ရာမ်ားရွိၿပီး အေရးပါေသာ ပထဝီႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာအက်ိဳးဆက္မ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ၏ အစိုးရတစ္ရပ္အေနျဖင့္ က်ဆုံးေနသည့္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအျဖစ္ ယူဆၾကမည့္အေရးအား ေရွာင္ရွားႏိုင္ရန္အတြက္ လုပ္ႏိုင္စြမ္းေထာင္ေခ်ာက္အတြင္း ပိတ္မိမသြားေစရန္ လိုအပ္ပါေၾကာင္း The Daily Eleven သတင္းစာက ေရးသားအပ္ပါသည္။