ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒ႔႐ွ္ အမႈ စစ္ေဆးခြင့္ ICC ေ႐ွ႕ေနေတာင္းဆို

ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ICC ေခၚ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ရာဇ၀တ္မႈခင္းဆိုင္ရာ တရားရုံးက ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔မွာ သတင္း တစ္ရပ္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာမွာ ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အၾကားက အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး ICC အေနနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ စတင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ ဥပေဒ အခြင့္အာဏာ ေပးအပ္ဖို႔ ICC ေရွ႕ေန Fatou Bensouda က ICC တရားသူႀကီးေတြထံ ေတာင္းဆိုခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပပါရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ေတာင္းဆိုခဲ႔ၿပီးတဲ့ေနာက္ ICC ေရွ႕လွမ္းလာမယ့္ ေျခလွမ္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ဘယ္လို ရွိႏုိင္ မလဲဆိုတာကို Asian Human Rights Council က ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦး ကို ကိုရဲမင္းထြန္းက ေမးျမန္းတင္ဆက္ထားပါတယ္။



ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အေျခအေနကို ICC က စတင္ စစ္ေဆးႏုိင္ဖို႔အတြက္ ICC ေရွ႔ေန Fatou Bensouda က ICC တရားသူၾကီးေတြထံ ဥပေဒ အခြင့္ အာဏာ ေတာင္းဆိုခဲ့ေၾကာင္း ICC ရဲ႕ ဇူလိုင္လ ၄ ရက္ေန႔ ရက္စြဲနဲ႔ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ရပ္မွာ ပါရွိခဲ့ပါတယ္။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ေတာ့ Rome Statute ရဲ႕ စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔၀င္ႏုိင္ငံျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံအတြင္းနဲ႔ စာခ်ဳပ္ အဖြဲ႔၀င္ မဟုတ္တဲ့ ျမန္မာ ႏုိ္င္ငံ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ရာဇ၀တ္မႈအျဖစ္ စြပ္စြဲခံထားရတဲ့ ျပစ္မႈေတြကို ICC က စတင္ စစ္ေဆးႏုိင္ဖို႔ ICC တရားသူၾကီးေတြဆီကေန ဥပေဒ အခြင့္အာဏာ ေတာင္းခံခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

နယ္သာလန္ႏုိ္င္ငံ၊ The Hague ျမိဳ႕မွာ ဇူလိုင္ ၄ ရက္ေန႔က ICC ေရွ႕ေန Fatou Bensouda က အခုလို ေျပာပါတယ္။

“အနည္းဆုံး ရုိဟင္ဂ်ာ ၇ သိန္း ဟာ နာက်င္ ခံစားရတာေတြ နစ္နာမွႈေတြ၊ အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံရတာေတြနဲ႔ အတူ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံကို ႏွင္ထုတ္ခံခဲ့ရတယ္ဆိုတဲ့ ယုတၱိတန္တဲ့ အေျခခံ အခ်က္ေတြ ရွိေနတယ္လို႔ ကၽြန္မအေနနဲ႔ ယုံၾကည္ပါတယ္။”

ICC ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ ဘယ္အတိုင္းအတာအထိ ေရာက္ရွိေနသလဲ ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Asian Human Rights Council က ေရွ႕ေန ဦးမင္းလြင္ဦးက အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္တရားရံုးကို တင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြျပဳလုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ကို ဥပေဒပိုင္းဆိုင္ရာ အခြင့္အာဏာေတာင္းဆိုတယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ သိရပါတယ္။ ဒါကလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေျခေတာ့ နည္းတယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရကိုယ္တိုင္က အခင္းျဖစ္ပြားတဲ့ ေနရာေဒသေတြကို ဒီစံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ဘယ္သူလာလာေပါ့ေလ ခြင့္ျပဳမယ့္အလားအလာမရွိဘူးလို႔ က်ေနာ္တို႔ သိရတယ္။”

ICC ရဲ႕ အေျခခံ Rome Statute လို႔ေခၚတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ စာခ်ဳပ္ကို ျမန္မာႏုိင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးထားျခင္း မရွိေပမဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံကေတာ့ စာခ်ဳပ္၀င္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ စာခ်ဳပ္၀င္ မဟုတ္တဲ့ ျမန္မာႏုိ္င္ငံအေနနဲ႔ စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈအေပၚ ျငင္းဆန္ႏုိင္တယ္လို႔ လည္း ဆိုပါတယ္။ တရားစြဲဆိုမႈေတြ မျပဳလုပ္ခင္ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ၿပီး စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြမလုပ္ႏုိင္ရင္ တရားစြဲဆိုဖို႔ ခက္ခဲေၾကာင္းကိုလည္း ဦးမင္းလြင္ဦးက အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံကေတာ့ လက္မွတ္ေရးထိုးထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ စံုစမ္းစစ္ေဆးတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက လက္ခံရမယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ ICC အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံ လည္းမဟုတ္ဘူး Rome Statute ကိုလည္း လက္မွတ္ေရးမထိုးထားဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တခါ ႏိုင္ငံသားနဲ႔ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္ကိုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံက လက္မွတ္ေရးထိုးထားတာမရွိတဲ့အတြက္ ဒီလိုစံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကို အလြယ္တကူနဲ႔ေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳလိမ့္မယ္လို႔ေတာ့ က်ေနာ္ကေတာ့ မထင္ပါဘူးခင္ဗ်။”

ICC က Pre-trial chamber လို႔ ေခၚတဲ့ တရားစြဲဆိုမႈ မျပဳလုပ္မီမွာ စုံစမ္းစစ္းျပီး အခ်က္အလက္ေတြ ေတာင္းခံဖို႔ အဖြဲ႔ တစ္ဖြဲ႔ ဖြဲ႕စည္းခဲ့တာမွာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာကို ထိခိုက္တယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားနဲ႔ ျမန္မာ အစိုးရက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ကန္႔ကြက္ထားတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခုလို ICC ရဲ႕ ေနာက္ထပ္ ေျခလွမ္းတစ္ရပ္ျဖစ္တဲ့ စုံစမ္း စစ္ေဆးဖို႔ အခြင့္အာဏာ ေတာင္းခံတာနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး သူက အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံတကာ မ်က္ႏွာစာမွာ ဒီအေနာက္ဘက္ျခမ္းကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အခုအရင္တုန္းက ဘဂၤါလီကိစၥျဖစ္တယ္ အခုတခါ AA ကိစၥထပ္ျဖစ္တဲ့အခါမွာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ဆက္တိုက္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာတယ္။ အဲဒီေတာ့ အစိုးရတရပ္အေနနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈကို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ဆိုတဲ့ အခါက်ေတာ့ ဒီကိစၥရပ္က ၁ အခ်က္ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာနဲ႔ ပတ္သက္တယ္။ ၂ အခ်က္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ တပ္မေတာ္ကေနၿပီးေတာ့ ဒါကို စဥ္ဆက္မပ်က္ ကန္႔ကြက္လာတာလည္းျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပူးေပါင္းခ်င္တယ္ပဲဆိုဆို မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ကျမင္တယ္ေလ။”

ICC က အျပစ္ခ်မွတ္ထားတဲ့ အာဖရိကႏိုင္ငံက ေခါင္းေဆာင္ေတြလိုမ်ိဳးကို စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔၀င္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ပိုင္နက္နယ္ေျမ အတြင္း ဖမ္းဆီး စစ္ေဆးႏုိင္တဲ့ အခြင့္အာဏာ ရွိပါသလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကိုေတာ့ ဦးမင္းလြင္ဦးက အခုလို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

“ ဒီလိုမ်ိဳးကေတာ့ Pinochet တုန္းကေတာ့ လန္ဒန္မွာ ေဆးကုဖို႔ေရာက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာ ဖမ္းတဲ့ကိစၥေတြရွိတယ္။ အခု ICC က ပစ္မွတ္ထားတာလည္း တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကို အဓိကထားတာျဖစ္တယ္။ Rome Statute ကိုလက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံကို တပ္မေတာ္ အရာရွိပိုင္းက သြားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဖမ္းဆီးဖို႔ ျဖစ္ေတာ့ျဖစ္ႏိုင္တာေပါ့ေနာ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တပ္မေတာ္ အရာရွိေတြကလည္း အဲဒါေတြကို ႀကိဳသိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သြားလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ကေတာ့ မထင္ပါဘူး။”

ICC ရဲ႕ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံက Rome Statute စာခ်ဳပ္အဖြဲ႔၀င္ မဟုတ္ေသာ္လည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက စာခ်ဳပ္ အဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့အတြက္ ICC တရားသူႀကီးေတြကသာ အခု ေတာင္းဆုိထားတဲ့ အခြင့္အာဏာကို ေပးအပ္မယ္ဆိုရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေျခရွိတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို မစစ္ေဆးႏုိင္ေသာ္ျငားလည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံအတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့တယ္လို႔ ယူဆရတဲ့ ရာဇ၀တ္မႈကို အမႈတည္ စစ္ေဆးျပီး တရားစြဲဆို ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ပါရွိေၾကာင္းပါ။