ႏ်ဳကလီးယားသေဘာတူစာခ်ဳပ္အရကန္႔သတ္ထားတဲ့ပမာဏထက္ပိုၿပီး ယူေရနီယမ္ထုတ္ေတာ့မယ္လို႔ အီရန္ေၾကညာ

၂၀၁၅ ခုႏွစ္က အီရန္နဲ႔ကမာၻ႔အင္အားႀကီးႏုိင္ငံေတြခ်ဳပ္ဆိုခဲ့တဲ့ ႏ်ဴကလီးယားသေဘာတူစာခ်ဳပ္(JCPOA)ကိုခ်ိဳးေဖာက္တဲ့အေနနဲ႔ စာခ်ဳပ္အရသတ္မွတ္ထားတဲ့ပမာဏေပါင္ ၆၆၀ ထက္ပိုၿပီး ယူေရနီယမ္ထုတ္ေတာ့မယ္လို႔ အီရန္ႏိုင္ငံက ဒီေန႔မွာေၾကညာပါတယ္။ JCPOAကိုဆက္တည္ၿမဲခ်င္ေသးေပမဲ့ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြက သူတို႔ရဲ႕ကတိက၀တ္ေတြကို မတည္ခဲ့ဘူးလို႔ အီရန္ႏုိင္ငံျခားေရးဒုတိယ၀န္ႀကီးအဘတ္စ္ အာရက္ခ်ီကေျပာပါတယ္။



စာခ်ဳပ္မွာပါတဲ့အေမရိကန္ကေတာ့ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္မွာ စာခ်ဳပ္က ႏုတ္ထြက္ၿပီး အီရန္ကို တစ္ဖက္သတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြျပန္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ရဲ႕အခုေၾကညာခ်က္ဟာ စာခ်ဳပ္ကေန ေနာက္ဆံုးႏုတ္ထြက္မႈျဖစ္လာပါတယ္။

အေမရိကန္ႏုတ္ထြက္တာတစ္ႏွစ္ျပည့္တဲ့ေန႔ျဖစ္တဲ့ဒီေန႔မွာ စာခ်ဳပ္မွာပါတဲ့တ႐ုတ္၊ ျပင္သစ္၊ ဂ်ာမနီ၊ ႐ု႐ွားနဲ႔ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံတို႔အေနနဲ႔ အီရန္ကို အေမရိကန္ရဲ႕ပိတ္ဆို႔မႈေတြကေန ကာကြယ္ေပးဖို႔ အီရန္က ရက္ ၆၀ ေနာက္ဆံုးသတ္မွတ္လိုက္ပါတယ္။

သတ္မွတ္ခ်ိန္ကုန္သြားရင္ ဘူ႐ွားဓာတ္အားေပးစက္႐ံုအတြက္ ေလာင္စာေပးဖို႔ ျပင္းအား ၃.၆၇ ရာခိုင္ႏႈန္းထက္မ်ားတဲ့ ယူေရနီယမ္ေတြကို နာရီပိုင္းအတြင္း ပိုထုတ္လုပ္ေတာ့မယ္လို႔ အာရက္ခ်ီက ေျပာပါတယ္။

အရင္တုန္းကေတာ့ ျပင္းအား ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္႐ွိတာေတြကိုထုတ္လုပ္ဖို႔႐ွိေနတာလို႔ အရာ႐ွိေတြက ေျပာထားဖူးပါတယ္။

JCPOAမွာ အီရန္ကတိျပဳထားတာေတြကို ရက္ ၆၀ တိုင္း ဆက္ၿပီးေလွ်ာ့ေလွ်ာ့သြားမယ္လို႔လည္း အာရက္ခ်ီကေျပာပါတယ္။

တကယ္လို႔ပိတ္ဆို႔မႈေတြကိုသာျပန္႐ုတ္သိမ္းေပးရင္ေတာ့ သံေရးတမန္ေရးက ေ႐ြးစရာတစ္ခုပဲလို႔လည္း တိုက္တြန္းပါတယ္။

တိုးျမွင့္တာက အေတာ္အသင့္ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ အီရန္ဟာ ႏ်ဴကလီးယားပိုင္ဆိုင္တဲ့ႏုိင္ငံျဖစ္လာဖို႔ ခ်ီတက္ေနတာလို႔ အစၥေရးစြမ္းအင္၀န္ႀကီးက ေ၀ဖန္ထားပါတယ္။

သေဘာတူခ်က္ကို ပစ္ပယ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ ဘာေတြျဖစ္လာမလဲဆိုတာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္စိုးရိမ္မိတယ္လို႔ ျပင္သစ္သမၼတ အီမန္ႏ်ဴရယ္ မက္ခ႐ြန္က အီရန္သမၼတဟတ္ဆန္ ႐ိုဟာနီနဲ႔ ေဆြးေႏြးၿပီးတစ္ရက္အၾကာမွာ အခုေၾကညာခ်က္ထြက္လာတာပါ။

ဥေရာပႏုိင္ငံေတြအေနနဲ႔ သေဘာတူခ်က္ကို ဆက္ထိန္းထားႏုိင္ဖို႔ ခ်က္ခ်င္းလုပ္သင့္တယ္လို႔ ႐ိုဟာနီက ေျပာပါတယ္။
ေမလမွာ အီရန္က ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖိုအတြက္သာမက ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ေတြထုတ္ရာမွာပါသံုးႏိုင္တဲ့ ယူေရနီယမ္ထုတ္လုပ္မႈတိုးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။

အီရန္မွာ လက္႐ွိလည္း စာခ်ဳပ္ကသတ္မွတ္ထားတာထက္ ယူေရနီယမ္ပိုမ်ားေနၿပီး ေပါင္ ၆၆၀ ထက္ပိုမ်ားေနၿပီလို႔ ႏုိင္ငံတကာအဏုျမဴစြမ္းအင္ဆိုင္ရာေအဂ်င္စီ(IAEA)က ၿပီးခဲ့တဲ့တစ္ပတ္မွာ အတည္ျပဳထားပါတယ္။

ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ေတြတည္ေဆာက္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ခ်က္မ႐ွိေသးဘူးလို႔ အီရန္က ျပင္းျပင္းထန္ထန္ျငင္းထားပါတယ္။

JCPOAအရ အီရန္က ႏ်ဴကလီးယားအစီအစဥ္ေတြရပ္ဆိုင္းထားၿပီး အတံု႔အလွည့္အေနနဲ႔ ျပင္းထန္တဲ့စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈေတြကို ရပ္ဆိုင္းထားပါတယ္။