ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြ ေဘးကင္းစြာ ဌာေနျပန္ႏိုင္မည့္ အေျခအေန မရွိေၾကာင္း ကုလသံုးသပ္

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႕ ရခိုင္လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖဲြ႕ၾကား တိုက္ခိုက္မႈေတြ ျပင္းထန္ေနတာေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြသာမက ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အေျခအေနေတြပါ အလြန္ဆိုးရြားလာေနေၾကာင္း ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ လက္ေထာက္ မဟာမင္းႀကီး Kate Gilmore က ဗုဒၶဟူးေန႔က သတိေပးေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာရွိေနတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ဌာေနျပန္ေရးအေျခအေန လံုး၀မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ Kate Gilmore က မေန႔က (၄၁)ႀကိမ္ေျမာက္ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီညီလာခံမွာ ေျပာၾကားခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာဘက္ကေတာ့ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ လက္ခံဖို႔ အဆင္သင့္ရွိေနေၾကာင္း ျမန္မာသံအမတ္က တုန္႔ျပန္ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ မအင္ၾကင္းႏိုင္က အျပည့္အစံုကို တင္ျပမွာပါ။



ဆြစ္ဇာလန္ႏို္င္ငံ ဂ်ီနီဗာမွာ က်င္းပေနတဲ့ (၄၁)ႀကိမ္ေျမာက္ လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီညီလာခံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္ေတြနဲ႕ အျခား လူနည္းစုေတြရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြကို ကုလသမဂၢ လူ႕အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး Michelle Bachelet ကိုယ္စား လက္ေထာက္ မဟာမင္းႀကီး Kate Gilmore က မေန႕ ဗုဒၶဟူးေန႔က တင္သြင္းခဲ့တာပါ။

“ ရိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရး ကူညီေဆာင္ရြက္ဖို႔ UNHCR ၊ UNDP တို႔နဲ႕ ျမန္မာအစိုးရၾကား MoU နားလည္မႈစာခြ်န္လႊာ သက္တမ္းကို ၂၀၁၉ ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔က ေနာက္ထပ္ တိုးျမွင့္ဖို႔ သေဘာတူလိုက္ေပမဲ့လည္း ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရးအတြက္ လံုေလာက္တဲ့ အေျခအေနေတြ လံုး၀မရွိေသးတဲ့အျပင္ MoU အရ အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အစီအစဥ္ေတြဟာလည္း တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ကန္႔သတ္ခံထားရပါတယ္။”

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ အရင္က ရိုဟင္ဂ်ာ လူဦးေရ ခန္႔မွန္းေျခ တသန္းေလာက္ရွိခဲ့တဲ့အထဲက ၂၄၀,၀၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ဟာ အဲဒီမွာ ဆက္လက္က်န္ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး OHCHR လူ႕အခြင့္အေရး မဟာမင္းႀကီး ရံုးနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံတကာအဖဲြ႕အစည္းေတြကို သြားေရာက္ခြင့္ ပိတ္ပင္ထားေၾကာင့္လည္း သူတို႔ရဲ႕ အေျခအေနေတြကို စံုစမ္းၾကည့္ရွဳဖို႔ ခက္ခဲေနဆဲျဖစ္တယ္လို႔လည္းလက္ေထာက္ မဟာမင္းႀကီးက ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ္လို႔ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ဴိးေဖာက္မႈ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္လို႔ ခိုင္လံုတဲ့ ေနရာေပါင္းမ်ားစြာက သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကို သူတို႔ဆက္ၿပီး ရရွိေနေၾကာင္း Gilmore က အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြကို လံုၿခံဳေရးတပ္ဖဲြ႕ေတြ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စဲြခ်က္ေတြ ေဖၚျပထားတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအပါအ၀င္ အျခား မူရင္းေနရာအမ်ားအျပားကေန အတည္ျပဳထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို က်မတို႔ ဆက္ၿပီးရရွိေနပါတယ္။”

ဒါအျပင္ အေျခအေနေတြ ပိုၿပီးဆိုးရြားလာေနတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္ေတြသာမက ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ လံုၿခံဳေရးအႏၱရာယ္ အလြန္စိုးရိမ္ေနရေၾကာင္း လက္ေထာက္မဟာမင္းႀကီးက ေျပာပါတယ္။

“ ျမန္မာတပ္မေတာ္နဲ႕ AA ရခိုင္တပ္ဖဲြ႕ၾကား တိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ရိုဟင္ဂ်ာေတြသာမက ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အေျခအေနဟာ ပိုမိုၿပီး ဆိုးရြားလာေနပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းနဲ႕ ခ်င္းျပည္နယ္မွာ ၂၀၁၈ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလကတည္းကစၿပီး တိုက္ပဲြေပါင္း ၃၀၀ ထက္မနည္းျဖစ္ခဲ့တယ္လို႔ သတင္းေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။”

ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ေတြအတြက္ လူသားခ်င္း စာနာမႈ အကူအညီေတြေပးဖို႔ ပိတ္ပင္ခံထားရတဲ့ အေျခအေနကိုလည္း လက္ေထာက္မဟာမင္းႀကီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေထာက္ျပ ကန္႔ကြက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါအျပင္ လူ႕အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ရပ္တန္႔ေအာင္ အေရးယူလုပ္ေဆာင္ဖို႔ လည္း ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။ ရိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျပင္းထန္လွတဲ့ ရာဇ၀တ္က်ဴးလြန္မႈေတြနဲ႕ အခု ရခိုင္တိုင္းရင္းသားေတြအေပၚ က်ဴးလြန္မႈေတြကို အဆံုးသတ္ေစဖို႔ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ ထင္သာျမင္သာရွိတဲ့ အမ်ားယံုၾကည္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြကို ဥပေဒနဲ႕အညီ လုပ္ေဆာင္ အေရးယူအျပစ္ေပးဖို႔ Kate Gilmore က လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီညီလာခံမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အခုလို လူ႕အခြင့္ေရးဆိုင္ရာ လက္ေထာက္ မဟာမင္းႀကီးတင္သြင္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာဟာ မွန္ကန္မႈမရွိတဲ့အျပင္ အထင္အျမင္လဲႊမွားေစေၾကာင္း ဂ်ီနီဗာ ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ ျမန္မာသံအမတ္ႀကီး ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းက အခုလို တုန္႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

“ ရခိုင္ျပည္နယ္အေရးကိစၥဟာ ႏိုင္ငံတကာရဲ႕ အထူးအာရံုစိုက္တာကိုခံရတာေၾကာင့္လည္း စိတ္မေကာင္းစြာပဲ အဲဒီက အေျခအေနနဲ႕ပတ္သက္လို႔ အခ်က္အလက္ေတြ ျပည့္စံုမႈမရွိတဲ့အျပင္ ခိုင္လံုမႈမရွိတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြေၾကာင့္ အထင္အျမင္ လဲႊမွားေစတဲ့ အခ်က္ေတြကို လူ႕အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေတြ႕ရွိရၿပီး ဒါဟာ အမွန္တရားကို ပံုဖ်က္တဲ့ဘက္ကို ဦးတည္ေစခဲ့ပါတယ္။”

လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ အေျခအေနေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔အတြက္ ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ျပန္ေရးအစီအစဥ္ကို အျမန္ဆံုးစတင္ဖို႔ရွိေၾကာင္းလည္းသံအမတ္ႀကီးက အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ အေျခအေနေတြကို ေျဖရွင္းဖို႔ ဒုကၡသည္ေတြ ဌာေနျပန္ပို႕ေရး အစီအစဥ္ကို မျဖစ္မေန တတ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆံုးျပန္စမွာပါ။ မုတ္သံုရာသီ အစမွာ ဒုကၡသည္ေတြအေပၚ ေနာက္ထပ္ ေဘးဒုကၡအႏၱရာယ္ႀကီးႀကီးမားမား က်ေရာက္မွာကို က်ေနာ္တို႔ စိုးရိမ္ပါတယ္။”

ဒါအျပင္ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႕ ႏွစ္ႏိုင္ငံ သေဘာတူညီခ်က္အရ ၂၀၁၈ခုနွစ္ ဇန္န၀ါရီလကတည္းက ဒုကၡသည္ေတြကို ျပန္ၿပီးလက္ခံဖို႔ အဆင့္သင့္ျဖစ္ေနေၾကာင္းလည္း သံအမတ္ႀကီး ဦးေက်ာ္မိုးထြန္းက ဆိုပါတယ္။

“သေဘာတူညီထားတဲ့ အစီအစဥ္အတိုင္း ၂၀၁၈ ဇန္န၀ါရီလ ၂၃ ရက္ေန႔ကတည္းက ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႕ စစ္ေဆးအတည္ျပဳၿပီးထားတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြကို လက္ခံဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနခဲ့တာပါ။ ဌာေနကို ျပန္လာခ်င္ေၾကာင္း ထပ္ခါထပ္ခါ တင္ျပထားတဲ့ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေပါင္း ၄၄၄ အပါအ၀င္ စစ္ေဆးအတည္ျပဳထားတဲ့ ဒုကၡသည္ေပါင္း ၁၂၀၀စာရင္းကို ျမန္မာအစိုးရက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ေပးပို႕ထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။”

ႀကီးမားလွတဲ့ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ ေဘးဒုကၡအက်ပ္အတည္းႀကီးကို ရိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ေတြရင္ဆိုင္လာရတာ ႏွစ္ႏွစ္ နီးပါးရွိလာေနတဲ့အျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္ကအေျခအေနေတြဟာ အေတာ္ေလးကို ဆိုးရြားလာခဲ့တာကို ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႕ အထင္အရွားေတြ႕ျမင္ေနရေၾကာင္း ဥေရာပသမဂၢကိုယ္စားလွယ္က ညီလာခံမွာ အခုလို ေျပာပါတယ္။

“ ျမန္မာတပ္မေတာ္နဲ႕ AA ရခိုင္လက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕ၾကား ျဖစ္ပြားေနတဲ့ တိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ရခိုင္နဲ႕ ခ်င္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္းမွာ လူေပါင္း ၄၆,၀၀၀ ထက္မနည္း အိုးအိမ္ စြန္႕ခြာ ထြက္ေျပးေနၾကရပါတယ္။ ဒီဒုကၡသည္ေတြကို အကူအညီေပးဖို႔ လူသားခ်င္းစာနာမႈဆိုင္ရာ အကူအညီေတြ မျဖစ္မေန အျပည့္အ၀ေပးခြင့္ျပဳဖို႕၊ ဒါအျပင္ အဲဒီတိုက္ပဲြေတြျဖစ္ေနတဲ့ ေဒသေတြမွာ အကာအကြယ္မဲ့ျဖစ္ေနတဲ့ ေနာက္ထပ္ လူေပါင္း ၉၀,၀၀၀ အတြက္ လိုအပ္ေနတဲ့ အေရးေပၚအကူအညီေတြ မျဖစ္မေန ျဖည့္ဆည္းေပးဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို တိုက္တြန္းပါတယ္။ အခုလဲ ထပ္ၿပီး ျမန္မာအစိုးရကို ေတာင္းဆိုတာက ႏိုင္ငံတြင္း ေဒသအစိတ္အပိုင္းအားလံုးကို အကန္႔အသတ္ေတြမလုပ္ပဲ၊ ကုလသမဂၢက တာ၀န္ေပးထားတဲ့ လူ႕အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္အျပင္၊ FFM အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႕၊ ဥေရာပသမဂၢနဲ႕ OIC တို႔က ပူးတဲြေရးဆဲြခဲ့တဲ့ လူ႕အခြင့္အေရး ေကာင္စီရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႕ ဖဲြ႕စည္းေပးခဲ့တဲ့ လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးယႏၱရားအဖဲြ႕ စတာေတြနဲ႕လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို ခြင့္ျပဳဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။”

ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းနဲ႕ ခ်င္းျပည္နယ္က ၿမိဳ႕နယ္ (၉)ခုမွာ မိုဘိုင္းဖုန္း အင္တာနက္ အသံုးျပဳခြင့္ ပိတ္ပင္ထားတာကို ျပန္ရုပ္သိမ္းဖို႔ ျမန္မာအစိုးရကို ဥေရာပသမဂၢက တိုက္တြန္းေၾကာင္းလည္း ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာသြားပါတယ္။