အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္း (Institutionalization) ဟူသည္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္အတြင္း၊ လူမႈေရးစနစ္တစ္ရပ္အတြင္း သို႔မဟုတ္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လုံးအတြင္း အခ်ိဳ႕ေသာ သေဘာတရားမ်ား (ဥပမာအားျဖင့္ ယုံၾကည္ခ်က္၊ စံသတ္မွတ္ခ်က္၊ လူမႈေရးအခန္း က႑၊ သက္ဆိုင္ရာ စံတန္ဖိုး သို႔မဟုတ္ အျပဳအမူဆိုင္ရာလမ္းေၾကာင္း) အား ထူေထာင္သည့္ လုပ္ငန္းစဥ္တစ္ရပ္ကို ရည္ၫႊန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္းစကားရပ္ကို စိတ္က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သို႔မဟုတ္ လူမႈဖူလုံေရးဆိုင္ရာ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ားကဲ့သို႔ေသာ သက္ဆိုင္ရာ လူပုဂၢိဳလ္မ်ား သို႔မဟုတ္ အုပ္စုမ်ားအား အင္စတီက်ဴးရွင္းတစ္ရပ္အျဖစ္ စုစည္းမႈကို ရည္ၫႊန္းရာ၌လည္း အသုံးျပဳသည္။
ယင္းစကားရပ္ကို အစိုးရအင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ဖန္တီးျခင္း သို႔မဟုတ္ စုစည္းျခင္းအတြက္လည္းေကာင္း၊ (ဥပမာအားျဖင့္ လူမႈဖူလုံေရး သို႔မဟုတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္) မူဝါဒမ်ားကို ႀကီးၾကပ္ရန္ သို႔မဟုတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ တာဝန္ရွိေသာ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕မ်ားအား ရည္ၫႊန္းရန္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အသိအျမင္တစ္ရပ္ျဖင့္လည္းေကာင္း အသုံးျပဳသည္။
ဥေရာပတိုက္၌ စက္မႈေတာ္လွန္ေရးကာလအတြင္း ႏိုင္ငံမ်ားစြာတို႔သည္ အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္း ကာလတစ္ရပ္ကို ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည္။ ယင္းကို လူ႔အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း (အထူးသျဖင့္ ယခင္က ပုဂၢလိကရပ္ဝန္းဟု ရႈျမင္ထားေသာနယ္ပယ္မ်ားအတြင္း) အစိုးရ၏ အခန္းက႑အား အႀကီးအက်ယ္ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းႏွင့္ အႀကီးအက်ယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းအျဖစ္ ရႈျမင္ၾကသည္။ အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္းကို ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ ေခတ္မီေအာင္ ျပဳလုပ္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္၏ အေရးႀကီးေသာ အစိတ္အပိုင္းတစ္ရပ္အျဖစ္ ရႈျမင္ၾကသည္။ ယင္းတြင္ အစိုးရဌာနမ်ား၏ ဖြဲ႕စည္းပုံအား ခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းႏွင့္ တိုးတက္ေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းလည္း ပါဝင္သည္။
၁၈၅၀ ျပည့္ႏွစ္မွ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္အတြင္း လူအသီးသီး၏ လိုအပ္ခ်က္အတြက္ အိမ္ရာမ်ား၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား၊ ပညာေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရးေထာက္ပံ့မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အမ်ားျပည္သူဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ပါလီမန္မ်ားႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္မ်ားသည္ အင္စတီက်ဴးရွင္း အမ်ိဳးအစားမ်ားစြာကို ဖန္တီးခဲ့ၾကသည္။ ကိုလိုနီႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အုပ္စိုးသူမ်ားက ကေလးမ်ား၏ ပညာေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ ျမင့္မားလာေသာ ေတာင္းဆိုမႈႏွင့္အညီ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားကို အႀကီးအက်ယ္ထူေထာင္ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ၾကသည္မွာ သာဓ ကတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ၎တို႔အား လူမႈေရးဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ပုံစံမ်ားအျဖစ္ ရႈျမင္ၾကသည္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံရွိ ခ႐ိုင္အသီးသီးတြင္ သူဆင္းရဲမ်ား၊ အိမ္ေျခယာ ေျခမဲ့မ်ား၊ ေထာင္ထြက္မ်ား၊ ျပစ္ဒဏ္စီရင္ခံရသူမ်ား၊ မိဘမဲ့မ်ား၊ မသန္မစြမ္းစစ္ျပန္မ်ား၊ သက္ႀကီး႐ြယ္အိုမ်ား၊ ေထာက္ပံ့ေရးမဲ့သူမ်ား၊ ဆြံ႕အနားမၾကားႏွင့္ မ်က္မျမင္ေက်ာင္းမ်ား၊ ဉာဏ္ရည္မမီသူမ်ားႏွင့္ စိတ္က်န္းမာေရးျပႆနာရွိသူမ်ားအတြက္ ေဂဟာမ်ား အစရွိသည္တို႔အတြက္ ေထာက္ပံ့မႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္ မွတ္ပုံတင္ကာ ဥပေဒႏွင့္အညီ ေဆာင္႐ြက္ရန္ လိုအပ္သည္။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္းသည္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္၏ အရာရွိမ်ား ႏွင့္ အျခားဝန္ထမ္းမ်ား ေန႔စဥ္လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ရာ၌ အလုပ္လမ္းၫႊန္မ်ားအျဖစ္ အသုံးျပဳရမည့္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္၏ က်င့္ဝတ္မ်ား၊ တာဝန္ဝတၱရားမ်ား၊ မူဝါဒမ်ား၊ ေရွ႕လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္အစီအစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ျဖစ္သည္။ အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္း၏ ရည္႐ြယ္ခ်က္မွာ အေျခခံစံတန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ားကို စုစည္းကာ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္း၏ အစဥ္အလာ ဓေလ့ထုံးတမ္းႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းပုံအျဖစ္ တည္ေဆာက္ရန္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္းသည့္ အခါ၌ အင္စတီက်ဴးရွင္းျပဳျခင္းသည္လည္း ဒီမိုကေရစီစံတန္ဖိုးမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီရန္ လိုအပ္၍လာသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကဲ့သို႔ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အင္စတီက်ဴး ရွင္းျပဳျခင္းလုပ္ငန္းစဥ္သည္ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္ပင္ျဖစ္သည္ကို သတိျပဳရန္ လိုအပ္ပါေၾကာင္း The Daily Eleven သတင္းစာက ေရးသားအပ္ပါသည္။
No comments:
Post a Comment