အိမ္ျပန္ခ်ိန္ကို မသိေသးပါ

အဂၤလိပ္ အကၡရာ ‘ကုိး’ ႏွင့္ ‘ေျခာက္’ ကို သူတုိ႔၏ မ်က္ႏွာတစ္ဖက္ တစ္ခ်က္စီတြင္ ေဆးနီျဖင့္ ခပ္ထင္ထင္ ေရးျခယ္ထားသည္။ အခ်ိဳ႕က ေက်ာင္းစိမ္းအက်ႌ ခပ္ႏြမ္းႏြမ္းနဲ႔ လြယ္အိတ္တစ္လုံးစီကုိ လြယ္ထားသည္။ အက်ႌဖ႐ုိဖရဲႏွင့္ ပုဆုိးအေဟာင္းေလးကုိ က်စ္က်စ္ပါေအာင္ ၀တ္ထားသူလည္းပါသည္။ ေျခတုႏွင့္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးကေတာ့ လမ္းမထက္တြင္ ထုိင္လ်က္။ အေသအခ်ာ ၾကည့္ရင္ေတာ့ ပါးျပင္ရွိ အနီေရာင္စာသား မ်ား အေပၚတြင္ တြဲခုိေနသည့္ မ်က္ရည္စမ်ားကုိ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ 

ယင္းသည္ ၂၀၁၉ ဇြန္လ ၉ ရက္က ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕လယ္တြင္  ျပဳလုပ္သည့္ ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္မႈအ ၿပီး ျမင္ကြင္းပင္ ျဖစ္သည္။ မ်က္ႏွာထက္ေဆးနီမ်ားပ်က္ေလာက္ ေအာင္ ၀မ္းနည္းတႀကီး တင္ဆက္ေနသမ်ား၌ ကခ်င္ျပည္နယ္ စစ္ေဘး၏ ဆုိးက်ဳိးကုိ အမွန္တကယ္ ခံစားေနရသူမ်ား ပါ၀င္ခဲ့သည္။

တစ္နည္းအားျဖင့္ စစ္ေရွာင္ျပည္သူမ်ားကုိ ကခ်င္လူငယ္ အဖြဲ႕က ဖိတ္ေခၚ၍ ထုိသူမ်ား ၏ ခံစားခ်က္ကို ထုတ္ျပခဲ့ သည့္ ‘ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္’ ပြဲဟုဆုိ ေသာ္လည္း သ႐ုပ္ေဖာ္ခ်က္တုိင္း စစ္ေရွာင္ျပည္သူတုိ႔၏ မ႐ုိးႏုိ္င္ ေသာ အခက္အခဲမ်ားကုိ ထင္သာေစသည္။ အနာဂတ္အတြက္သူတုိ႔၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားကုိ လည္း ေပၚလြင္ေစခဲ့သည္။

တစ္ေက်ာ့ျပန္ တုိက္ပြဲမ်ား ေၾကာင့္ ကခ်င္လူထုထဲက ေျမစာပင္အခ်ဳိ႕ ေနရပ္စြန္႔ခြာခဲ့ရသည္ မွာ  ဇြန္လ ၉ ရက္တြင္ (၈)ႏွစ္တင္း တင္း ျပည့္ေျမာက္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ရွစ္ႏွစ္ၾကာ တုိက္ပြဲမ်ားက ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ တစ္သိန္းေက်ာ္ကုိ အိုးအိမ္ စြန္႔ခြာထြက္ေျပးေစခဲ့သည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္း လူေနအိမ္မ်ား လူသူမဲ့ခဲ့သည္။ တစ္ ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္မ်ားျပားလာ သည့္၊ စိန္ေခၚမႈမ်ားသည့္ စစ္ ေရွာင္ျပည္သူမ်ား၏ ဘ၀ကုိ တျဖည္းျဖည္း ၀ါးမ်ိဳေနဆဲ ျဖစ္ သည္။

ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္ပြဲတြင္ ပါ၀င္ခဲ့သည့္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦးက သူ႔မိသားစုသည္ယခင္က ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေနထုိင္ခဲ့ေၾကာင္း ေျပာျပၿပီးစစ္ေျပးခ်ိန္၌ မည္သည့္အဖြဲ႕အစည္းကမွန္းမသိ ေထာင္ သည့္ မုိင္းတစ္ခုေၾကာင့္ သူႏွင့္သူ႔သားငယ္ ထိခုိက္၍ ဘ၀ပ်က္ခဲ့ရပုံကုိ ဖြင့္ဟသည္။

‘‘ကၽြန္ေတာ္ သတိရလာတဲ့အခါမွာ ကၽြန္ေတာ့္သားက ဆုံးၿပီဆုိမွပဲ ကၽြန္ေတာ္လည္း အခုအခ်ိန္ ဒုကၡိတဘ၀ ျဖစ္ေနတာ။ ကၽြန္ေတာ့္အမ်ဳိးသမီးလည္း စိတ္ေ၀ဒနာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္အမ်ဳိးသမီးက ဒီေ၀ဒနာတစ္ပုိင္းနဲ႔ က်န္တဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သားအဖေတြကို သူပဲလုပ္ေကြၽးတာ’’ ဟု သူကေျပာသည္။ သူ၏စကားသံသည္ ငုိသံစြက္ေနသည္။

အိမ္ေထာင္ဦးစီးျဖစ္သည့္ သူသည္ ဒုကၡိတဘ၀ေရာက္ေန၍ သူယခုလုိ ျပန္ေျပာရန္ အားယုတ္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္းလည္း ဆုိသည္။ ‘‘ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ မိသားစု အရင္ေနရာမွာ တအားကို ေပ်ာ္ရႊင္ၿပီးမွ ေနထုိင္တဲ့ မိသားစုတစ္စု ဟုတ္ပါတယ္’’ဟု သူက ကခ်င္သံ၀ဲ၀ဲျဖင့္ေျဖၾကားသည္။

၂၀၁၉တြင္ ကခ်င္ေဒသ၌ တုိက္ပြဲမ်ားအနည္းငယ္ ၿငိမ္သက္ေနေသာ္လည္း ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္း၌ တိုက္ပြဲမ်ားရွိေနေသးသလုိ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား ရင္ဆုိင္ရေသာ အခက္အခဲမ်ားလည္း ယခင္ႏွစ္မ်ားႏွင့္ အနည္းငယ္ကြဲလြဲလာေၾကာင္း စစ္ေဘးေရွာင္မ်ားအား ကူညီေပးေနသည့္ Concern, Care and Contribute to the IDPs Now Team က ေမလကုန္ပုိင္းတြင္ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားသည္။

ဒုကၡသည္မ်ားစား၀တ္ေန ေရးအဘက္ဘက္မွ လြန္စြာက်ပ္တည္းလာၿပီး ပညာေရး၊ လူကုန္ကူးမႈအပါအ၀င္ လူမႈေရးျပႆနာမ်ား၊ မူးယစ္ ေဆး၀ါးျပႆနာမ်ား ရွိေနေၾကာင္း ယင္းအဖြဲ႕က  ဆုိသည္။

ကခ်င္စစ္ေရွာင္လူထု အတြက္ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာႏွင့္ အလုပ္အကုိင္ အခြင့္အေရး က်ဆင္းလာျခင္းသည္ အႀကီးမားဆုံး ရင္ဆုိင္ေနရသည့္  စိန္ေခၚမႈျဖစ္ ေၾကာင္းစစ္ေရွာင္မ်ားက ဖြင့္ဟ သည္။

ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕လယ္ ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္မႈတြင္ ပါ၀င္သည့္ စစ္ေရွာင္ေက်ာင္းသားတစ္ဦးကုိ သူ၏ေက်ာင္းသား ဘ၀ႏွင့္ပတ္သက္ ၍ အစီအစဥ္အၿပီး ေမးျမန္းရာ မ်က္ရည္မ်ား၀ဲ၍ ျပန္ေျဖ သည္။

‘‘သူငယ္ခ်င္းလည္း ႏွိမ္တယ္။ မင္းက စစ္ေျပးပဲတဲ့။ေက်ာင္းမွာ မင္းနဲ႔မေပါင္းခ်င္ ဘူးတဲ့။ ဒီစစ္ေျပးဆုိတဲ့ စကားလုံးကို ဘာလုိ႔ အဲဒီေလာက္ႏွိမ္ရ တာလဲ။ စစ္ေျပးဆုိေတာ့ သူမ်ားလုိ က်ဴရွင္လည္း မတက္ႏုိင္ဘူး။ အေဖလည္း မရွိဘူး။ အေမတစ္ေယာက္နဲ႔ပဲ စီးပြားေရးအဆင္လည္း မေျပဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္နဲ႔ ဆုိ ကၽြန္ေတာ္ ေက်ာင္းေတာင္ ထြက္ခ်င္တာပဲ’’ဟု ေျပာရင္း အ ဆုံးတြင္ ငိုေတာ့သည္။

စစ္ေရွာင္လူငယ္တစ္ဦးကမူ ဂုဏ္သိကၡာရွိစြာ အလုပ္လုပ္ႏုိင္ျခင္းဟူသည္ သူအလုိခ်င္ဆုံးအ ရာျဖစ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဟသည္။ ‘‘အျပင္ကလူေတြကို တစ္ေသာင္းေပးတယ္ဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ စစ္ေရွာင္ကလူေတြကို ငါးေထာင္၊ဒီလုိေခါင္းပုံျဖတ္ျခင္းခံေနရပါ တယ္။ အခန္းက်ဥ္းက်ဥ္းေလးမွာ တစ္စကၠန္႔ေတာင္ မေနခ်င္ဘူး။ ကုိယ့္ရဲ႕ရပ္ရြာ ကုိယ့္ရဲ႕ေဒသကို ျပန္ခ်င္တာေပါ့’’ဟု သူက ဆုိ သည္။

‘‘စစ္ေရွာင္လာရတဲ့ အခ်ိန္မွာ အၾကာႀကီး ေရွာင္ရမယ္လုိ႔ မထင္ထားဘူး။ ဒါေပမဲ့ အခုရွစ္ႏွစ္ေတာင္ရွိသြားၿပီဆုိေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အတြက္က အရမ္းကို အေမွာင္ေလာကကို ေရာက္ေနၿပီလုိ႔ ခံစားရတယ္’’ ဟု ဂ်ာမုိင္ေကာင္း စစ္ေရွာင္စခန္း မွ ကိုမ်ဳိးဆန္က ဖြင့္ဟသည္။

စစ္ေရွာင္ျပည္သူမ်ားသည္ ေနရပ္ျပန္ခ်င္ေသာ္လည္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈႏွင့္ ျပန္ျခင္းမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ ႏွစ္ဖက္အပစ္အခတ္ လုံး၀ရပ္စဲ၍ ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိရွိျဖင့္ ေနရပ္ျပန္ျခင္းမ်ဳိးကို လိုလားသည္ဟု ကိုမ်ဳိးဆန္က ေျပာသည္။

‘‘ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာနဲ႔အညီ အိမ္ကိုျပန္ခ်င္ တယ္။ အဲဒီလုိ ျပန္ခ်င္လုိ႔ အစိုးရကုိလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ေတာင္းဆုိခ်င္တယ္။ အစိုးရဆုိတာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ျပည္သူေတြ မဲေပးမွ အစိုးရ ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြ ေတာင္းဆုိတဲ့ဟာကို အစိုးရကေန ဦးတည္ၿပီးမွ လုပ္ေပးရမယ္လုိ႔ ကၽြန္ေတာ္ထင္တယ္’’ဟုလည္း သူက မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။

7 Day က ေမးျမန္းခြင့္ရသည့္ စစ္ေရွာင္ျပည္သူအခ်ိဳ႕က ေနာင္ ႏွစ္တြင္ စစ္ေဘးေရွာင္ရျခင္း ကိုးႏွစ္ျပည့္ အခိုက္အတန္႔ကုိ မေရာက္လုိေၾကာင္း တညီတၫြတ္တည္း သေဘာထားေပး သည္။

စစ္ေဘးေရွာင္ ျပည္သူမ်ားကုိ ကူညီေပးေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပါ၀င္ေသာ JST အဖြဲ႕ကမူ ေရရွည္အတြက္ အဖြဲ႕၏ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ရာတြင္ စစ္ေရွာင္မ်ား၏ အလားအလာႏွင့္ပတ္သက္၍ ခန္႔မွန္းခ်က္ တစ္ခုျပဳလုပ္ထားသည္။

ယင္းခန္႔မွန္းခ်က္တြင္ စစ္ေရွာင္ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ အ သက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ကိုယ့္နည္း ကိုယ့္ဟန္ျဖင့္ ရွာေဖြလာႏုိင္သ လုိ ေနရပ္ျပန္ရန္ႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားရန္ မက္လံုးေပးျခင္း ႏွင့္ ဖိအားေပးခံရျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေၾကာင္း၊ စားနပ္ရိကၡာ အေထာက္အပံ့မ်ား ေလွ်ာ့ခ် ျဖတ္ေတာက္လာျခင္းသည္ ျပင္ပသို႔ထြက္ခြာ၍ အသက္ေမြးဝမ္း ေက်ာင္းမည့္သူမ်ားကို တိုးပြားလာေစသျဖင့္ ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားမ်ား ပိုမိုတိုးပြားလာႏိုင္ ေၾကာင္း ပါ၀င္သည္။ စစ္ေရွာင္မ်ား၏ ေျမယာဆိုင္ရာ ရပိုင္ခြင့္အခြင့္အေရးမ်ားကို လက္လြတ္ ဆံုး႐ံႈး သြားႏိုင္သလုိ ေျမယာႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ စစ္ေရွာင္မ်ားအၾကား အျငင္းပြားမႈ ျမင့္တက္လာႏိုင္သည္ဟု  ခန္႔ မွန္းထားသည္။

လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡသည္ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားေနဦးမည္ျဖစ္ ကာ ေရရွည္ၾကည့္ပါက စီးပြားေရးလႊမ္းမိုးမႈမ်ား ပိုမိုျဖစ္ေပၚလာ ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ေနရပ္စြန္႔ခြာ စစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္မႈမ်ား ပိုမိုျဖစ္ေပၚလာႏုိင္ေၾကာင္း၊ စစ္ေရွာင္စခန္း မ်ားရွိ ျပည္သူမ်ား၏ ဘဝသည္ ေတာင့္မခံႏိုင္ေလာက္သည္ အထိ ဆက္လက္ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီး လာမည္ဟု JST ၏ ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိ္င္းအတြက္ ေရးဆြဲထားေသာ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ ထားေရး မဟာဗ်ဴဟာတြင္ သုံးသပ္ထားသည္။

အမုိးအကာ ယုိယြင္းေနေသာ အခန္းက်ဥ္း၌ ေနထုိင္ရ သည့္ စစ္ေဘးေရွာင္လူငယ္၊ လူရြယ္မ်ားသည္ မိသားစု အဆင္မ ေျပမႈ၊ ၀မ္းေရး ခက္ခဲမႈတို႔ေၾကာင့္ စခန္းျပင္ပသုိ႔ထြက္၍ အလုပ္ရွာေဖြေနရသည္။  ထုိလူငယ္မ်ားအ နက္ အခ်ဳိ႕သည္ လူကုန္ကူးခံရ သည္မ်ားရွိေနရာ ယင္းသည္ စစ္

ေဘးေရွာင္ ဒုကၡသည္မ်ားအား အကူအညီေပးေနသည့္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း JST ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူမ်ားက ဆုိသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပြားသည့္ တိုက္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရသည့္ အမ်ဳိးသမီးငယ္မ်ား တ႐ုတ္ႏုိင္ငံသုိ႔  ‘သတို႔ သမီး’ အျဖစ္ လူကုန္ကူးခံရႏုိင္ သည့္ အေျခအေန ျမင့္မားေန ေၾကာင္းလည္း လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕(HRW)၏ ႏႈိးေဆာ္ခ်က္ရွိထားသည္။

ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ လက္ရွိတုိက္ပြဲမ်ား မရွိသေလာက္ နည္းပါးေနကာ အပစ္ရပ္စဲေရးလည္း ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းမႈမ်ား စတင္ေနသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ စစ္ပြဲမ်ားရပ္ေရးတပ္မေတာ္ႏွင့္ ကခ်င္တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕တုိ႔၏ မွတ္ခ်က္ျပဳမႈက ကြဲလြဲေနသည္။

အပစ္ရပ္စဲေရးကာလအ တြင္းစစ္ေရွာင္စခန္းမ်ား ႐ုပ္သိမ္း ၍ စစ္ေရွာင္မ်ား ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရး၊ ၎တုိ႔၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္း မ်ား ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ေရးအစုိးရႏွင့္ တပ္မေတာ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း တပ္မေတာ္သတင္းမွန္ ျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီအတြင္းေရးမွဴး ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာသည္။ ထိုလုပ္ငန္းစဥ္ ပုိမုိတုိးတက္မႈရွိေစေရး နယ္ေျမခံျပည္သူလူထုႏွင့္ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႕မ်ားအေနျဖင့္ အခ်က္ႏွစ္ခ်က္ လုပ္ေဆာင္သင့္ေၾကာင္း ၎က ဆုိသည္။

‘‘အဓိက လုိအပ္တာက ဒီလုပ္ငန္းစဥ္အေပၚမွာ ပုိမုိတုိးတက္မႈ ရရွိေစေရး နယ္ေျမခံျပည္သူလူထုနဲ႔ တုိင္းရင္းသားအဖြဲ႕ေတြအေနနဲ႔က ပထမအခ်က္က ေတာ့ KIA အဖြဲ႕ကို ထာ၀ရၿငိမ္း ခ်မ္းေရး ရရွိေစမယ့္ ေရရွည္တည္တံ့ ခုိင္ၿမဲေစမယ့္ လမ္းေၾကာင္း ေပၚကို ေလွ်ာက္လွမ္းလာဖုိ႔အ တြက္ အားေပးဖုိ႔ေပါ့ေနာ္။ ဒုတိယအခ်က္အေနနဲ႔ကလည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေရရွည္တည္တံ့ ခုိင္ၿမဲႏုိင္မယ့္ လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ျပည္သူလူထု ပူးေပါင္းပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ လာဖုိ႔ လုိတယ္’’ ဟု ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာသည္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈမ်ား တုိးတက္မႈအေျခအေနကုိ လက္ေတြ႕ရလဒ္မ်ားအေပၚတြင္ ၾကည့္၍ ဆုံးျဖတ္သင့္ေၾကာင္း တပ္မေတာ္သတင္းမွန္ ျပန္ၾကားေရးေကာ္မတီ အတြင္းေရးမွဴး ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ေဇာ္မင္းထြန္းက ေျပာ သည္။

‘‘လက္ေတြ႕ရလဒ္ကေတာ့ ထိေတြ႕တုိက္ပြဲ မရွိသေလာက္ နည္းတယ္။ IDP စခန္းေတြ ေနရပ္ျပန္ႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ေပး ႏုိင္တာေတြ ရွိတယ္။  ဒါဟာ လက္ေတြ႕ရလဒ္ကလည္း တုိးတက္မႈရွိတယ္။ အေၾကာင္းအရာေတြက လည္း တုိးတက္မႈရွိတယ္လုိ႔ ေျပာႏုိင္ပါတယ္ဗ်’’ ဟု သူက ေျပာ သည္။

လက္ရွိတြင္ တုိက္ပြဲမ်ား ေရွာင္လႊဲႏုိင္စျပဳၿပီျဖစ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ဆက္လက္ တုိးတက္ေရး ႏွစ္ဖက္စလုံးကေဆာင္ရြက္ရန္ႏွင့္ ျပည္သူလူထုက  ၀ုိင္း၀န္းကူညီရန္လုိအပ္ ေၾကာင္း တပ္မေတာ္ေျပာေရး ဆုိခြင့္ရွိသူက မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။

ကခ်င္လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႕ (KIO/KIA) ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ ဗုိလ္မွဴးႀကီးေနာ္ဘူကမူ အပစ္ရပ္ စဲေရး ေဆြးေႏြးညႇိႏႈိင္းမႈတြင္ အခက္အခဲမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း

ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားသည္။

‘‘ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္ဖုိ႔ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ KIO လည္း လုိလား တာေပါ့။ စစ္ပြဲရပ္ဖုိ႔ကေတာ့ တပ္မေတာ္မွာ အဓိကမူတည္တယ္လုိ႔ ေျပာလုိတာေပါ့’’ ဟု KIO/KIA ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူက  ေျပာ သည္။

ေကအုိင္အုိ ထိန္းခ်ဳပ္နယ္ေျမအတြင္းစစ္ေရွာင္ဦးေရေျခာက္ေသာင္း၀န္းက်င္ရွိေၾကာင္း ၎ကခန္႔မွန္း ေျပာၾကားသည္။ KIO အေနျဖင့္ ၎တုိ႔ထိန္းခ်ဳပ္ရာ နယ္ေျမအတြင္းရွိ စစ္ေရွာင္ျပည္သူ မ်ားကုိ တတ္ႏုိင္သည့္ နည္းျဖင့္ ကူညီေပးေၾကာင္းႏွင့္ ေနထုိင္၊ စားေသာက္ေရး  အတတ္ႏုိင္ဆုံး ေဆာင္ရြက္ေပးေၾကာင္း KIO/KIA ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူက ဆုိ သည္။

‘‘ဒါေတြက ျပည္သူလူထုေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ခံစားေနရတာ။ ေနာက္ဆုံးပုိင္းမွာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ ၿခံေတြ၊ လယ္ေတြ၊ သူတုိ႔အိမ္ေတြ၊ ရြာေတြက ေပ်ာက္သြားမလုိလုိ ျဖစ္ေနတာေပါ့။ အစိုးရကလည္း စီးပြားေရးသမားေတြကို ငွားေပးတာေတြ၊ ေရာင္းေပးတာ ေတြ၊ သတ္မွတ္ေပးတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ျပည္သူလူထုေတြအတြက္ေတာ့ ဆုံး႐ႈံးမႈေတြျဖစ္ လာတာေပါ့’’ဟု ၎က ဆုိ သည္။

ရွစ္ႏွစ္အတြင္း စစ္ေရွာင္ျပည္သူမ်ား စား၀တ္ေနေရးႏွင့္ ေနရာထုိင္ခင္း အခက္အခဲ ရွိသည္ကုိမူ KIO / KIA ေျပာေရးဆုိခြင့္ ရွိသူက လက္ခံသည္။ ရွစ္ႏွစ္အတြင္း စစ္ေရးအရ ေဆာင္ရြက္ ျခင္းျဖစ္၍ ႏွစ္ဖက္လက္နက္ကုိင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားတြင္လည္း ထိခိုက္က်  ဆုံးမႈမ်ားရွိသကဲ့သို႔နယ္ေျမခံ တုိင္းရင္းသားမ်ားတြင္လည္းထိ ခုိက္နစ္နာမႈမ်ား ရွိခဲ့သည္ဟု တပ္မေတာ္ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူ က ဆုိသည္။

ႏွစ္ဖက္လက္နက္ကုိင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြး ေနသည့္ တစ္ဖက္တြင္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ေနရပ္ စြန္႔ခြာစစ္ေဘးတိမ္းေရွာင္ရမႈေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာခဲ့သည့္ နာတာရွည္လူမႈေရး ကိစၥရပ္မ်ား (စိတ္ဒဏ္ရာ၊ မူးယစ္ေဆး ဝါး မွီခိုစြဲလမ္းမႈ စသည္ျဖင့္)ကိုကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းရန္ လုိေနေၾကာင္း JST က အခုိင္အမာ ဆုိသည္။

အထူးသျဖင့္ ထိခိုက္ႏိုင္ေျခ အျမင့္မားဆံုး အုပ္စုမ်ားျဖစ္သည့္ အမ်ိဳးသမီး၊ ကေလးသူငယ္၊ မသန္စြမ္းသူမ်ားႏွင့္ မူးယစ္ေဆး ဝါးဒဏ္သင့္သူမ်ားကဲ့သို႔ လူ ထုလူတန္းစားမ်ားကို အထူးတလည္  အေလးေပးအာ႐ံုစိုက္သင့္ေၾကာင္း ယင္းအဖြဲ႕က ဆုိသည္။ လူသားခ်င္း စာနာေထာက္ထားေရး အကူအညီႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာျပည့္ဝသည့္ ဘ၀မ်ားရရွိ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရန္လည္း အေရးႀကီးသည္ဟု မွတ္ခ်က္ ျပဳသည္။

ေနထိုင္စရာႏွင့္ တစ္ကိုယ္ ေရ သန္႔ရွင္းေရးကဲ့သို႔ စခန္း တြင္း အေျခအေနမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေအာင္ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းေပးျခင္းျဖင့္ စခန္းေနဘဝမ်ား ဂုဏ္သိကၡာရွိလာၿပီး  လူတစ္ဦးခ်င္းစီ၏  ကိုယ္ပိုင္ လကၡ ဏာ ရပ္ ကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳခံလာရမည္ျဖစ္ေၾကာင္းေဖာ္ျပသည္။ စစ္ေရွာင္စခန္းအတြင္း  အေရးယူေဆာင္ရြက္ရသည့္ ကိစၥရပ္အားလံုး၌ သာမကမည္သည့္အစီအစဥ္၌မဆုိ ပညာေရးသည္  ထိပ္တန္းဦးစားေပးျဖစ္လာသည္ဟုဆုိသည္။

ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕လယ္က ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္မႈ၏ အစပုိင္းတြင္  ‘‘အင္မတန္လွပတဲ့ ကၽြန္မတုိ႔ ကခ်င္ျပည္နယ္ရဲ႕ ဓေလ့ထုံးစံကုိ အၿမဲတမ္း သတိရ ေနမိပါတယ္’’ ဟု အစီအစဥ္ တင္ဆက္သူက ဖြင့္ဟစဥ္  ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ၂၀၁၁ မတုိင္မီကာလမ်ားဆီ က ပုံရိပ္မ်ားပရိသတ္ကို ျမင္ေယာင္ေစသည္။ အျဖဴ၊ အစိမ္း၀တ္ ေက်ာင္းသားကေလးမ်ား ေဘာလုံးကစားေနဟန္ႏွင့္ ဟင္းစားရွာထြက္သည့္ ကခ်င္ေတာင္သူ အခ်ိဳ႕၏ေပ်ာ္ရႊင္မႈကုိ သ႐ုပ္ ေဖာ္သည္။  ႀကိဳးခုန္ေနသည့္ မိန္းကေလးငယ္မ်ား၏ မ်က္ႏွာမ်ားကလည္း ရႊင္လန္းလ်က္။ 

ယင္းအေျခအေနသည္ ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္မႈတြင္ သုံးမိနစ္ခန္႔သာ ၾကာသည္။ ပစ္ခတ္သံမ်ား ထြက္လာေတာ့ ေတာင္သူမ်ား၊ ေက်ာင္းသားမ်ားထဲက အခ်ိဳ႕ လမ္းေပၚတြင္ အတုံးအ႐ုံး လဲက်ေတာ့သည္။ ေနအိမ္မ်ားသည္ မီးေလာင္ျပင္ကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ပုံကုိလည္း ေနာက္ခံစကားေျပာသူက ေျပာျပေနသည္။ အဆုိပါ ေတးသ႐ုပ္ေဖာ္မႈသည္ ေပ်ာ္ရႊင္စြာ ဇာတ္မသိ္မ္းသြားခဲ့ေခ်။ လမ္းေပၚတြင္ အတုံးအ႐ုံး လဲက်ေနသူတုိ႔ ၏၀ိညာဥ္မ်ား၏ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေတာင့္တသံေဖ်ာ္ေျဖမႈျဖင့္သာ အဆုံးသတ္ထားရသည္။

ေနရပ္စြန္႔ခြာရင္း မီးဖြားခဲ့ရ သည့္ သားသည္မိခင္တစ္ဦးကမူ ရွစ္ႏွစ္ၾကာ အိမ္ေ၀းခဲ့မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ သူရင္ဆုိင္ရသည့္ စိန္ေခၚမႈတစ္ခုကုိ ေအာက္ပါအတုိင္း ဖြင့္ဟသည္။   ‘‘ဘယ္အခ်ိန္ အိမ္ျပန္ရမွာ လဲတဲ့။ သားကေတာ့ ေမးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္မမွာ အဲဒီေမးခြန္းကို ေျဖတတ္ဖုိ႔ အေျဖမရွိေသး ဘူး’’ဟူ၍။