ျမန္မာစစ္တပ္နဲ႔ နီးစပ္မႈရွိတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ MIPS သုေတသနအဖြဲ့ လက္မခံပါယ္ခ်

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး ခဲြျခား၊ မုန္းတီးမႈေတြကို ဆိုရွယ္မီဒီယာကေန ျဖန္႔ေ၀လံႈေဆာ္ၿပီး အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ရာမွာ တာ၀န္ရွိေၾကာင္း ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ခံေနရတဲ့ Facebook ကုမၸဏီ ဟာ ေနာက္ထပ္ လႈံေဆာ္ျဖန္႔ခ်ိမႈေတြ မျဖစ္ေပၚေရး ပိတ္ပင္တားဆီးႏိုင္ဖို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ အဖဲြ႕အစည္းေတြနဲ႕ အနီးကပ္ ပူးေပါင္း ေဆြးေႏြးမႈေတြရွိေနပါတယ္။


အဲဒီလို ေဆြးေႏြးတဲ့အထဲမွာ စစ္တပ္နဲ႕ နီးစပ္တဲ့အဖဲြ႔အျဖစ္ စြပ္စဲြခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ ျမန္မာအင္စတီက်ဳ (MIPS) အဖဲြ႕လည္းပါပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီစြပ္စဲြခ်က္ေတြဟာ မွန္ကန္မႈ မရွိေၾကာင္းနဲ႕ MIPS ဟာ လြတ္လပ္တဲ့ ပညာရွင္အဖဲြ႕ျဖစ္ေၾကာင္းMIPS အမႈေဆာင္ညြန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ မင္းေဇာ္ဦးက ဗီြအိုေအကို တုန္႔ျပန္ေျပာဆိုပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အမုန္းစကားပြားမ်ားမႈေတြအတြက္ အသံုးခ်ခဲ့တဲ့ Facebook ရဲ႕ အခန္းက႑ကို သုေတသန ျပဳစုခဲ့တာသာျဖစ္ေၾကာင္း မအင္ၾကင္းႏိုင္နဲ႕ သီးသန္႔ေမးျမန္းခန္းမွာ ေဒါက္တာမင္းေဇာ္ဦးက အခုလိုေျပာပါတယ္။

“ အဓိက စြပ္စြဲတာက MIPS ကို တပ္မေတာ္ေနာက္ကေနၿပီး အေထာက္အကူျပဳတာ အကူညီေပးထားတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းဆိုၿပီး စြပ္စြဲတယ္။ ဘာေၾကာင့္ အဲလိုေျပာရလဲလို႔ လိုက္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အဓိကျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာက ရခိုင္ကိစၥ က်ေနာ္တို႔မလုပ္ဘူးေလ၊ ရခိုင္ကိစၥနဲ႔ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေ၀းေ၀းေနတာမ်ားပါတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးက်ေနာ္တို႔ကို စြပ္စြဲလိုက္တာေတြရွိလာတဲ့အခါမွာ ျပန္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔က social media နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ သုေတသနလုပ္တယ္။ လုပ္တဲ့အခါမွာ ကမာၻေပၚမွာရွိတဲ့ ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေလ့လာတဲ့ ထိပ္တန္းသကၠသိုလ္ေတြေပါ့ေနာ္ Peace Research Institute Oslo (PRIO) လို ေနာ္ေ၀းတို႔ ဆြီဒင္တို႔က တကၠသိုလ္ေတြနဲ႔ လုပ္တဲ့ academic research ေတြရွိတယ္ ။ ဒါကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တာမဟုတ္ဘူး။ ဒါက်ေနာ္တို႔ ပညာေရးပိုင္းဆိုင္ရာနဲ႔ လုပ္တဲ့ research ေတြရွိတယ္။ အဲဒီမွာ သုေတသနလုပ္တယ္ ။ လုပ္တဲ့အခါမွာ social media နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ research ေတြပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ social media နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ research ေတြလုပ္ရင္းနဲ႔ facebook social media ကုမၸဏီေတြကလည္း က်ေနာ္တို႔ကို စိတ္၀င္စားၿပီးေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ research မွာ ဘာေတြေတြ႔လဲ ဆုိၿပီး က်ေနာ္တို႔ကို လာၿပီး ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးတာေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကလည္း က်ေနာ္တို႔ ပဏာမ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကို ေျပာျပတယ္။ အဲဒီမွာ Fake account တို႔ သတင္းမွားေတြတင္တာမွာ ႏွစ္ဘက္လံုးမွာ ရွိေနတယ္ဆိုတာကို က်ေနာ္တို႔ ေျပာျပတယ္။ ဥပမာ- တပ္မေတာ္ကို ေထာက္ခံတဲ့ အေကာင့္ ဒါေတြကတင္တယ္၊ ခုနက ရခိုင္မွာရွိတဲ့ မြတ္ဆလင္ေတြ၊ ဘဂၤါလီေတြ၊ ရိုဟင္ဂ်ာအုပ္စုေတြ ေထာက္ခံတဲ့ အေကာင့္ေတြကလည္း တင္တယ္ဆိုတဲ့ ဟာေတြကို ေတြ႔တယ္လို႔ ေျပာျပတာေတြ ရွိတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ အခု MIPS က စစ္တပ္နဲ႕ နီးစပ္တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေပၚမွာ ဘယ္လိုတုန္႔ျပန္ခ်င္လဲရွင့္။

ေဒါက္တာ မင္းေဇာ္ဦး။ ။ အဓိကကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ဒီလို သုေတသန အခ်က္အလက္ေတြကို က်ေနာ္တို႔ ေျပာတဲ့အခါမွာ သူတို႔မလိုတဲ့အခ်က္ေတြ ပါလာတယ္။ ပါလာတဲ့အခါမွာ က်ေနာ္တို႔ကို ဒါက နာမည္ဖ်က္ဖို႔ တံဆိပ္ကပ္တဲ့ပံုစံမ်ဳိးေပါ့။ အဲေတာ့ တံဆိပ္ကပ္လိုက္ၿပီဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေျပာတဲ့အခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတကာက လက္မခံဘူးဆိုတာျဖစ္ေအာင္ လက္ဦးေအာင္ လုပ္တာလို႔ပဲ က်ေနာ္ ျမင္တယ္။ မလုပ္သင့္ မလုပ္အပ္တဲ့အရာလို႔ပဲ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ ကိုမင္းေဇာ္ဦးတို႔ ေတြ႕ရွိခ်က္အရဆိုရင္ လူနည္းစုဘာသာေတြဘက္ကလည္း ျပန္ၿပီးေတာ့ မဟုတ္သတင္းျဖန္႔တယ္ဆိုတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးေတြ႕တယ္ဆိုေတာ့ ဥပမာ ေပးလို႕ရမလား။ ဘယ္လိုအခ်က္အလက္ေတြကို သူတို႔ မဟုတ္သတင္းထုတ္လႊင့္တာမ်ဳိး၊ ျဖန္႔တာမ်ဳိး ရွိခဲ့လဲရွင့္။

ေဒါက္တာမင္းေဇာ္ဦး။ ။ ဥပမာ ရခို္င္ကိစၥျဖစ္တုန္းကဆိုရင္ ၂၀၁၇ေႏွာင္းပိုင္းမွာ သတင္းအတုတက္လာတာ အရမ္းမ်ားတယ္။ အေကာင့္အတုေတြနဲ႕။ အဖဲြ႕အစည္းေတြရဲ႕ အေကာင့္ေတြကေတာ့ သတင္းအတု ျဖန္႔တာ နည္းတယ္။ ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ နည္းတယ္။ ႏွစ္ဖက္လံုးမွာ အဖဲြ႕အစည္းနာမည္နဲ႔ တရား၀င္အေကာင့္ေတြကေတာ့ နည္းေပမဲ့ အေကာင့္အတုေတြနဲ႕ ဥပမာ ဓါတ္ပံုေတြဆုိရင္ အျခားႏိုင္ငံ ဓါတ္ပံုေတြ ယူလာၿပီးေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးသတင္းျဖန္႔တာေတြက ေတာ္ေတာ္ကို မ်ားတယ္။ ဒီဟာေတြကို ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ Facebook ကေန ပစ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အေကာင့္တုေတြ ဖယ္ရွားဖို႔လုပ္တယ္။ ဖယ္ရွားခဲ့တာေတြရွိေတာ့ တစံုတရာေတာ့ ထိေရာက္တယ္။ ထိေရာက္တာက ဘယ္ေနရာမွာ ထိေရာက္လည္းဆိုေတာ့ ရခိုင္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ရွိရင္ အမုန္းစကားေတြေျပာတာ ေတာ္ေတာ္ေလ်ာ့သြားတာေတြ ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ ဘာသာေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ အမုန္းစကားေျပာတာေတြ ေတာ္ေတာ္ေလ်ာ့သြားတာ ေတြ႕ရတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႕ရတဲ့ဟာက ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအခ်င္းခ်င္း ဥပမာ- ရွမ္းနဲ႕ ပေလာင္လိုဟာမ်ဳိး၊ အခုဆိုရင္ ျမန္မာနဲ႔ ရခိုင္လို ဟာမ်ဳိး၊ ဒီလိုၾကားထဲမွာ အမုန္းစကားေျပာတာက ဟိုးအရင္ ရခိုင္အေရးမွာေျပာခဲ့တဲ့ အမုန္းစကားေတြထက္ ပိုၿပီးမ်ားလာတာကို က်ေနာ္တို႔က ေတြ႕ရေတာ့ ဒါေတြကိုလည္း Facebook ကို ေထာက္ျပခဲ့တာေတြရွိတယ္။

အင္ၾကင္းႏိုင္။ ။ MIPS က Facebook နဲ႔ တိုက္ရိုက္ဆက္ဆံ အလုပ္လုပ္ေနတာမ်ဳိး ရွိပါလား။

ေဒါက္တာ မင္းေဇာ္ဦး။ ။ မရွိပါဘူး။ ဘာမွ မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က သုေတသန အဖဲြ႕အစည္းတခုအေနနဲ႕ က်ေနာ္တို႔ကို လာၿပီးေတြ႕ရင္ Facebook လည္း က်ေနာ္တို႔ လက္ခံေဆြးေႏြးတယ္။ အျခား ဆိုရွယ္မီဒီယာ အဖဲြ႕အစည္းေတြကိုလည္း လက္ခံေဆြးေႏြးတယ္။ က်ေနာ္တို႔ သုေတသနေတြကို ေ၀မွ်ပါတယ္။ Facebook team ရန္ကုန္ကို လာတဲ့အခါမ်ဳိးဆို က်ေနာ္တို႔နဲ႕ ေတြ႕တာေတာ့ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ဒီလို သုေတသနကို စနစ္တက် ပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ျပဳစုေနတာဆိုလို႔ သိပ္မွ မရွိတာ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဆိုတဲ့ ေနရာမွာ MIPS တခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီ Project ကို အတူတဲြလုပ္ေနတာက University of Oslo က Peace Research Institute Oslo (PRIO) လိုအဖဲြ႔နဲ႕ တဲြလုပ္ေနတယ္။ PRIO ဆိုတာက သုေတသနအဖဲြ႕အစည္းအႀကီးႀကီးပါ။ ဒါက ေနာ္ေ၀းအစိုးရက ေထာက္ပံထားတဲ့ အဖဲြ႕အစည္းလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔က တဲြၿပီး အလုပ္လုပ္ေနတယ္ဆိုေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႕ က်ေနာ္တို႔ သုေတသနစာတမ္းေတြကို စိတ္၀င္စားေတာ့ က်ေနာ္တို႔နဲ႕ လာၿပီးေဆြးေႏြးတာမ်ဳိး ရွိဘူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႔ ဘာမွ တရား၀င္ ဆက္တံတာမ်ဳိး မရွိပါဘူး။