အိနၵိယဝန္ျကီးခ်ုပ္ မိုဒီအတြက္ စိန္ေခၚမႈျကီးမ်ား

ဟိနၵူအမ်ိုးသားေရးဝါဒီပါတီ ဘီေဂ်ပီနွင့္ ဝန္ျကီးခ်ုပ္ နရင္ဒရာ မိုဒီတို့သည္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အျပတ္အသတ္ အနိုင္ရခဲ့ျပီးေနာက္ မိုဒီအစိုးရအတြက္ လာမည့္ငါးနွစ္ သက္တမ္းအတြင္း ရင္ဆိုင္ရမည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ေအအက္ဖ္ပီက ေလ့လာသံုးသပ္ျပခဲ့သည္။
အလုပ္အကိုင္
အလုပ္အကိုင္ ေဈးကြက္သို့ လစဉ္ဝင္ေရာက္ေနေသာ အိနၵိယ တစ္သန္းေက်ာ္အတြက္ အလုပ္အကိုင္ ဖန္တီးရန္ မိုဒီသည္ ပထမသက္တမ္းတြင္ ထင္သေလာက္ မစြမ္းေဆာင္နိုင္ခဲ့ေျကာင္း ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားက ေျပာျကားခဲ့သည္။ မျကာေသးမီက ေပါက္ျကားခဲ့ေသာ အစိုးရ အစီရင္ခံစာတြင္ အလုပ္လက္မဲ့နႈန္းသည္ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ၌ ၆.၁ ရာခိုင္နႈန္းရွိခဲ့ျပီး ၄၅ နွစ္အတြင္း အျမင့္ဆံုး စံခ်ိန္တင္ေနခဲ့သည္။

အစိုးရ အလုပ္အကိုင္မ်ားအတြက္ ေလွ်ာက္ထားသူ အမ်ားအျပား ပံုေနခဲ့ျပီး အလုပ္အကိုင္ ခိုင္မာမႈ အလားအလာေျကာင့္ အရည္ခ်င္း သတ္မွတ္ခ်က္ ေက်ာ္လြန္သူ အေျမာက္အျမားပင္ အစိုးရအလုပ္အတြက္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ျကသည္။ ယမန္နွစ္က အိနၵိယရထားလုပ္ငန္းတြင္ အလုပ္အကိုင္ေနရာ ၆၃၀ဝ၀ အတြက္ ေလွ်ာက္ထားသူ ၁၉ သန္း ရွိခဲ့သည္။

ကြ်မ္းက်င္မႈအတြက္ လံုေလာက္ေသာ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမႈ မရွိျခင္းနွင့္ အလုပ္သမား ဥပေဒမ်ား တင္းက်ပ္မႈေျကာင့္ လယ္ယာက႑ဍ မဟုတ္ေသာ နယ္ပယ္မ်ားတြင္ တိုးတက္မႈ ေနွာင့္ေနွးေနေျကာင္း စီးပြားေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈနွင့္ ဖြံ့ျဖိုးေရးအဖြဲ့ (OECD) က ဆိုသည္။

လယ္သမားမ်ား

အလုပ္အကိုင္ ရွာေဖြေနသူ အမ်ားစုသည္ အက်ပ္အတည္း ဆိုက္ေနေသာ အိနၵိယစိုက္ပ်ိုးေရး က႑ဍမွ ရုန္းထြက္ရန္ ျကိုးပမ္းေနျကသူမ်ား ျဖစ္သည္။ စိုက္ပ်ိုးေရးသည္ အိနၵိယတြင္ အသက္ေမြးမႈအတြက္ အေရးအျကီးဆံုးေသာ ရင္းျမစ္ျဖစ္သည္။ ေက်းလက္အိမ္ေထာင္စု ရာခိုင္နႈန္း ၇၀ သည္ စိုက္ပ်ိုးေရးကို မွီခိုေနရသည္။

ေျမေအာက္ေရ က်ဆင္းလာျပီး မုတ္သံုမိုးက ခန့္မွန္း၍မရ ျဖစ္လာေသာေျကာင့္ လယ္သမားမ်ားသည္ သီးနွံစိုက္ပ်ိုးရန္အတြက္ ေရရရွိေရး ပို၍ခက္ခဲလာသည္။ ထို့ေျကာင့္ ေရအရင္းအျမစ္မ်ားသည္ လက္နက္ကိုင္ ေစာင့္ျကပ္မႈမ်ား၊ ညမျဖတ္သန္းရ အမိန့္မ်ား အပါအဝင္ လြန္က်ူးေသာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား ရွိလာခဲ့သည္။

ေျမေအာက္ေရ အမ်ားအျပားမွာလည္း ညစ္ညမ္းလာေနခဲ့သည္။ လယ္သမားမ်ားသည္ လယ္ယာထြက္ကုန္ ေဈးနႈန္းနိမ့္က်မႈကို ရင္ဆိုင္ေနရေျကာင္း၊ အေျခခံအေဆာက္အအံု မလံုေလာက္မႈေျကာင့္ အသီးအနွံ ရာခိုင္နႈန္း ၄၀ သည္ စားသံုးသူလက္သို့ မေရာက္မီ ပုပ္သိုးခဲ့ျကေျကာင္း ကုလသမဂၢက ဆိုထားသည္။

ညစ္ညမ္းမႈ

အိနၵိယ၏ အျခားေသာ ျမစ္မ်ားကဲ့သို့ပင္ ညစ္ညမ္းေနသည့္ ဂဂၤ࿿ါျမစ္ကို သန့္ရွင္းရန္ ေဒၚလာဘီလ်ံမ်ားစြာ ရင္းနွီးျမႈပ္နွံမည္ဟု မိုဒီက ကတိျပုထားသည္။ သို့ေသာ္လည္း မိလႅာအညစ္အေျကးနွင့္ စက္မႈလုပ္ငန္း အညစ္အေျကးတို့ ထူေျပာေနသည့္ အိနၵိယျမစ္မ်ား သန့္ရွင္းေရးအတြက္ ရလဒ္မ်ားက အဆိုးအေကာင္း ေရာေထြးေနခဲ့သည္။

အိနၵိယ၏ ေလထုသည္လည္း က်န္းမာေရးအနၱရာယ္ ျဖစ္ေနျပီး ကမၻာ၏ အညစ္ညမ္းဆံုးျမို့ ၃၀ တြင္ ၂၂ ျမို့က အိနၵိယတြင္ ရွိေနေျကာင္း ဂရင္းပိစ္က ဆိုထားသည္။ စက္မႈလုပ္ငန္း ညစ္ညမ္းမႈ၊ ကားမ်ားေျကာင့္ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ၊ စိုက္ပ်ိုးေရး လုပ္ငန္းအတြက္ ရွင္းလင္းမႈမွ မီးခိုးမ်ားေျကာင့္ ညစ္ညမ္းမႈတို့က အိနၵိယေလထု ညစ္ညမ္းမႈကို ဆိုးရြားေစခဲ့သည္။

၂၀၁၇ ခုနွစ္တြင္ အိနၵိယတြင္ အခ်ိန္မတိုင္မီ ေသဆံုးခဲ့ေသာ လူ ၁.၂၄ သန္းအတြက္ အဆိပ္သင့္ ေလထုညစ္ညမ္းမႈက တရားခံျဖစ္ေျကာင္း Lancet Planetary Health က ျပီးခဲ့သည့္ နွစ္တြင္ထုတ္ျပန္ခဲ့ေသာ ေလ့လာမႈက ဆိုခဲ့သည္။

ေလထုညစ္ညမ္းမႈသည္ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာကို က်န္းမာေရး အနၱရာယ္ ျဖစ္ေစေျကာင္း ယင္းေလ့လာမႈက ဆိုသည္။ နွစ္စဉ္နွစ္တိုင္း ေဒလီျမို့တြင္ ေဆာင္းရာသီ၌ မီးခိုးျမူမ်ား၏ ေလထုညစ္ညမ္းမႈသည္ ေဘးကင္းမႈ သတ္မွတ္ခ်က္ထက္ အဆ ၃၀ ေက်ာ္ မ်ားျပားေနခဲ့သည္။ သို့ေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္နွင့္ ပတ္သက္၍ အာရံုစိုက္မႈ အနည္းငယ္သာ ရွိခဲ့သည္။

ဟိနၵိူသေဘာထား တင္းမာသူမ်ား

အားလံုးအက်ံူးဝင္ေသာ အိနၵိယကို တည္ေဆာက္မည္ဟု မိုဒီက ျကြေးေျကာ္ခဲ့ေသာ္လည္း မိုဒီ၏ ပါတီသည္ အိနၵိယ၏ လူနည္းစုမ်ားကို အထူးသျဖင့္ အိနၵိယ မြတ္စလင္ သန္း ၁၇၀ ခန့္ကို ဖိနွိပ္ေနေျကာင္း ေဝဖန္သူမ်ားက စြပ္စြဲထားသည္။ မိုဒီ၏ လက္ထက္တြင္ မြတ္စလင္မ်ားနွင့္ ဇာတ္နိမ့္တို့ကို လူအုပ္စုျဖင့္ တရားလက္လြန္ စီရင္မႈျမင့္ တက္ခဲ့သည္။

အိနၵိယ၏ အစၥလာမၼစ္ မဂိုေခတ္ အတိတ္သမိုင္းရွိေသာ ျမို့အမ်ားအျပားကို မိုဒီ၏လက္ထက္တြင္ အမည္ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ဟိနၵိူလက္ယာစြန္း သေဘာတရား၊ ယဉ္ေက်းမႈနွင့္ သမိုင္းတို့ကို ထင္ဟပ္ရန္အတြက္ ေက်ာင္းသံုးသင္ရိုး မ်ားကိုလည္း ေျပာင္းလဲခဲ့သည္။

နိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒ

မိုဒီသည္ နိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒဆိုင္ရာ စိန္ေခၚမႈမ်ားကိုလည္း ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ ၁၉၄၇ ခုနွစ္ ကတည္းက အိနၵိယနွင့္အတူ ျဗိတိသွ်မွ ခြဲထြက္လြတ္လပ္ေရးရခဲ့ေသာ ပါကစၥတန္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒသည္ မိုဒီအတြက္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ အေသခံဗံုးခြဲသမား တစ္ဦးက အိနၵိယ၏ ကက္ရွ္မီးယား အျခမ္းတြင္ အထူးရဲ ၄၀ ကို သတ္ခဲ့ျပီးေနာက္ န်ူကလီး လက္နက္ပိုင္ဆိုင္ေသာ နွစ္နိုင္ငံအျကား ေလေျကာင္းတိုက္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။

ေတာင္အာရွတြင္ ျငိမ္းခ်မ္း ေရး၊ တိုးတက္ေရးနွင့္ သာယာဝေျပေရးတို့အတြက္ မိုဒီနွင့္အတူ ေဆာင္ ရြက္နိုင္ရန္ ေမွ်ာ္လင့္ထားေျကာင္း ပါကစၥတန္ဝန္ျကီးခ်ုပ္ အီမရန္ခန္းက ေမ ၂၃ ရက္တြင္ Twitter ၌ ေရးသားခဲ့သည္။ ထို့ျပင္ အိနၵိယသည္ တရုတ္၏ ျသဇာျမင့္တက္မႈကိုလည္း ရင္ဆိုင္ေနရသည္။ အထူးသျဖင့္ ေပက်င္း၏ ပတ္လမ္းနွင့္ ရပ္ဝန္း စီမံကိန္းက အိနၵိယအတြက္ စိန္ေခၚမႈျဖစ္ေနသည္။ ထိုစီမံကိန္းမ်ားထဲမွ တစ္ခုသည္ အိနၵိယက ပိုင္ဆိုင္သည္ဟု ေျပာျကားထားေသာ ပါကစၥတန္ အုပ္ခ်ုပ္ေနသည့္ ကက္ရွ္မီးယားကို ျဖတ္သန္းထားသည္။ ထို့ျပင္ အိနၵိယသည္ အေမရိကန္နွင့္ ရုရွားတို့ အျကားတြင္လည္း ျကိုးတန္းလမ္းေလွ်ာက္ ေနရသည္။

ရုရွားသည္ အိနၵိယအတြက္ အဓိက လက္နက္တင္သြင္းသူ ျဖစ္ေနျပီး ရုရွား၏ S-400 ဒံုးစနစ္ကို ဝယ္ယူရန္ မိုဒီက သေဘာတူထားသည္။ ရုရွားလက္နက္မ်ား ဝယ္ယူသည့္ နိုင္ငံမ်ားအား ပိတ္ဆို့အေရးယူမည္ဟု အေမရိကန္၏ ျခိမ္းေျခာက္မႈကို မိုဒီက အာခံျပီး ျပီးခဲ့သည့္ ေအာက္တိုဘာတြင္ ရုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာ ပူတင္နွင့္ လက္မွတ္ေရးထိုး ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။