ဆယ္စုနွစ္မ်ားစြာ ေဒသတြင္း တင္းမာမႈမ်ား၏ ဗဟိုခ်က္ျဖစ္ေသာ ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားသည္ ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ ေရေျကာင္းမွ ေရနံတင္ပို့မႈမ်ားအတြက္ မဟာဗ်ူဟာေျမာက္ အေရးပါေသာ ေရလမ္းေျကာင္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ေ ဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကား၏ အေရွ့ေတာင္ပိုင္းျဖစ္ေသာ အိုမန္ပင္လယ္ေကြ့၌ ေနာက္ဆံုးျဖစ္စဉ္မွာ ဇြန္ ၁၃ ရက္က ေရနံတင္သဘၤောနွစ္စင္း တိုက္ခိုက္ခံရျခင္း ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရန့္ကမူ ထိုျဖစ္စဉ္အားလံုးကို အီရန္က ျကံစည္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ေျကာင္း ေျပာျကားခဲ့စဉ္ အီရန္က စြပ္စြဲမႈအားလံုးကို ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။
ေဆာ္ဒီေရနံတင္သဘၤောနွစ္စင္း အပါအဝင္ သဘၤောေလးစင္းမွာ ယူေအအီးကမ္းလြန္တြင္ အဖ်က္အေမွာင့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေျကာင့္ ထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့ရျပီး တစ္လပင္ မရွိေသးသည့္ ကာလအတြင္း သဘၤော တိုက္ခိုက္ခံရမႈမ်ား ထပ္မံျဖစ္ေပၚ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
အေမရိကန္နွင့္ စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ေတြ့ပါက အီရန္က ပိတ္ပစ္မည္ဟု ထပ္တလဲလဲ ျခိမ္းေျခာက္ေနေသာ ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားနွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေနာက္ခံအေျကာင္းရင္းမွာ ေအာက္ပါအတိုင္းျဖစ္သည္။
ပင္လယ္ေကြ့သို့ ထြက္ေပါက္
အီရန္နွင့္ အိုမန္ျကားတြင္ တည္ရွိေသာ ေဟာ္မုဇ္ ေရလက္ျကားသည္ ပင္လယ္ေကြ့နွင့္ အိုမန္ ပင္လယ္ေကြ့အား ဆက္သြယ္ေပးထားသည္။ ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားသည္ ကီလိုမီတာ ၅၀ (မိုင္ ၃၀) သာ က်ယ္ျပီး အနက္မွာလည္း မီတာ ၆၀ (ေပ ၂၀ဝ) ထက္မေက်ာ္သျဖင့္ ယင္းကဲ့သို့ က်ဉ္းေျမာင္းျခင္းက အေျခအေနမ်ားကို ထိရွလြယ္ေစသည္။
ထိုေဟာ္မုဇ္ ေရလက္ျကားထဲတြင္ လူမေနသေလာက္ျဖစ္ေသာ (သို့မဟုတ္) လံုးဝလူမေနေသာ ကြ်န္းအနည္းငယ္ရွိသည္။ ထိုကြ်န္းမ်ားသည္ မဟာဗ်ူဟာေျမာက္ အေရးပါျပီး အီရန္ပိုင္ ေဟာ္မုဇ္၊ ကြီရွမ္၊ လာရက္ဟူ၍ သိျကသည္။
ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားထဲသို့ ထိုးထြက္ျပီး အီရန္ဘက္သို့ ဦးတည္ေနေသာ အိုမန္၏ ျမူဆင္ဒမ္ကြ်န္းဆြယ္၏ အေနာက္၌ ယူေအအီး၏ နယ္နိမိတ္က ခံေနသျဖင့္ ထိုကြ်န္းဆြယ္သည္ က်န္ရွိေသာ အိုမန္နယ္နိမိတ္နွင့္ သီးျခားစီ ျဖစ္ေနသည္။
ေနာက္ခံတြင္ ယူေအအီး ကမ္းရိုးတန္း ရွိေနေသာ Greater Tunb၊ Lesser Tunb နွင့္ Abu Mussa ကြ်န္းမ်ားမွာမူ မဟာဗ်ူဟာေျမာက္ျပီး နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈအတြက္ အျငင္းပြားေနျကသည္။ ယင္းေျကာင့္ ထိုကြ်န္းမ်ားကို ပင္လယ္ေကြ့ ကမ္းရိုးတန္းမ်ဉ္း အားလံုးအတြက္ ေစာင့္ျကည့္ေရး စခန္းမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္။ ျဗိတိန္သည္ ゞင္း၏ပင္လယ္ေကြ့မွ အထိန္းသိမ္းခံေဒသမ်ားကို လြတ္လပ္ခြင့္ ေပးလိုက္ကာ တပ္ဖြဲ့မ်ားကို ရုပ္သိမ္းသြားခဲ့ျပီးေနာက္ အေနာက္နိုင္ငံ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံ ေပးထားေသာ ရွားဘုရင္လက္ထက္ ၁၉၇၁ ခုနွစ္တြင္ အီရန္သည္ ထိုကြ်န္းမ်ားကို ထိန္းခ်ုပ္ခဲ့သည္။
ေရနံဆိုင္ရာ ပဋိပကၡေနရာ
ေရနံျကြယ္ဝေသာ အေရွ့အလယ္ပိုင္းနိုင္ငံမ်ားမွ အာရွ၊ ဥေရာပ၊ ေျမာက္အေမရိက အပါအဝင္ အျခားေနရာမ်ားသို့ ဆက္သြယ္ရာတြင္ ေဟာ္မုဇ္ ေရလက္ျကားသည္ အလြန္အေရးပါသည့္ စကၤျံလမ္းေျကာင္း ျဖစ္သည္။
ကမၻာေပၚတြင္ ေရလမ္းေျကာင္းမွ ျဖတ္သြားေသာ ေရနံစုစုေပါင္း၏ ၃၅ ရာခိုင္နႈန္းမွာ ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားမွ ျဖတ္သြားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု စြမ္းအင္သတင္း အခ်က္အလက္ဆိုင္ရာ အစိုးရအဖြဲ့ (EIA) က ဆိုသည္။
တင္းမာမႈနွင့္ ပဋိပကၡမ်ားဇုန္
သေဘာတရားပိုင္းအရ အစၥလာမၼစ္ သမၼတနိုင္ငံ၏ စစ္တပ္ဟု ယူဆရေသာ အီရန္ေတာ္လွန္ေရး အေစာင့္တပ္သည္ ပင္လယ္ေကြ့နွင့္ ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားမွ ေရေျကာင္း လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို ထိန္းခ်ုပ္ထားသည္။
အီရန္-အီရတ္စစ္ပြဲ (၁၉၈၀-၁၉၈၈ ခုနွစ္) ျဖစ္ပြားစဉ္ ၁၉၈၄ ခုနွစ္က ေရနံသယ္ယူပို့ေဆာင္ေရးမ်ားမွာ အလ်ဉ္ျပတ္ခဲ့ရသည္။ ထိုစဉ္က ‘ေရနံတင္သဘၤောစစ္ပြဲ’ ဟု ေခၚေသာ ျဖစ္စဉ္တစ္ခု ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး သဘၤောေပါင္း ၅၀ဝ ေက်ာ္ ထိခိုက္ပ်က္စီး ခဲ့ရသည္။
၁၉၈၈ ခုနွစ္တြင္ တီဟီရန္မွ ဒူဘိုင္းသို့ ဘန္ဒါအဘားစ္အား ျဖတ္၍ပ်ံသန္းေသာ အီရန္ေလေျကာင္းလိုင္းမွ ခရီးသည္တင္ ေလယာဉ္တစ္စင္းအား ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ျကားတြင္ ကင္းလွည့္ေနသည့္ အေမရိကန္ေရတပ္ စစ္သဘၤောတစ္စင္းက ဒံုးက်ည္မ်ားျဖင့္ လွမ္း၍ ပစ္ခတ္ခဲ့သည္။ ထိုျဖစ္စဉ္အတြင္း ေလယာဉ္ေပၚတြင္ လိုက္ပါလာသူအားလံုး ေသဆံုးခဲ့သည္။ USS Vincenes သဘၤောေပၚမွ အေမရိကန္ ေရတပ္အမႈထမ္းမ်ားကမူ Airbus ေလယာဉ္ကို အီရန္တိုက္ေလယာဉ္နွင့္ မွား၍ ပစ္ခ်လိုက္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
ေဟာ္မုဇ္ကဲ့ေသာ အေရးပါေသာ အျခား မဟာဗ်ူဟာေျမာက္ ေရလမ္းေျကာင္းမ်ားထဲတြင္ စင္ကာပူနွင့္ အင္ဒိုနီးရွားျကားမွ မလကၠာေရလက္ျကား၊ အီဂ်စ္မွ စူးအက္တူးေျမာင္း၊ ပင္လယ္နီနွင့္ ေအဒင္ပင္လယ္ေကြ့ကို ဆက္သြယ္ေပးထားေသာ ဘာအယ္မန္ဒက္ ေရလက္ျကားတို့ ပါဝင္သည္။
“မဟာဗ်ူဟာေျမာက္တဲ့ ေရလမ္းေျကာင္းေတြကို ပိတ္ဆို့တာ (ခဏပဲျဖစ္ျဖစ္) ဟာ စြမ္းအင္ေဈးနႈန္းေတြကို ထိုးတက္သြားနိုင္ေစပါတယ္” ဟု EIA ၏ ၂၀၁၇ ခုနွစ္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္။
“အီရန္ေတြအေနနဲ့ စစ္ပြဲျကီး တစ္ခုကို ဆင္နွြဲစရာ မလိုပါဘူး။ အေမရိကန္နဲ့ အာရပ္ေတြထံကေန တံု့ျပန္မႈ အျကီးစားေတြ ျဖစ္လာစရာ မလိုဘဲ အေသးစား တိုက္ခိုက္မႈေတြကို အခါအားေလ်ာ္စြာ လုပ္ေဆာင္နိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုတိုက္ခိုက္မႈေတြဟာ ေရနံေဈးနႈန္းေတြကို ျမင့္တက္ေစျပီး ျခြေစစ္ဆင္ျခင္း နည္းလမ္းလိုမ်ိုး ျဖစ္ပါတယ္” ဟု မဟာဗ်ူဟာနွင့္ နိုင္ငံတကာ ေလ့လာေရးဌာနမွ အမ်ိုးသားလံုျခံုေရး ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာသူ အန္တိုနီကိုဒီစ္မန္က ေျပာျကားခဲ့သည္။
‘ဒီလိုေရလမ္းေျကာင္းေတြေပၚမွာ ေရနံတင္သဘၤောေတြဟာ ပင္လယ္ဓားျပရန္၊ အျကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈရန္၊ စစ္ပြဲ၊ တိုက္ပြဲေတြလိုမ်ိုး နိုင္ငံေရး မျငိမ္သက္မႈေတြနဲ့ မေတာ္တဆမႈေတြကို ျကံုရနိုင္ေျခမ်ားပါတယ္။ အဲဒီကေနတစ္ဆင့္ ေရနံယိုဖိတ္တာေတြအထိ ဦးတည္သြားနိုင္ပါတယ္” ဟု ゞင္းက ျဖည့္စြက္ေျပာျကားခဲ့သည္။
“သမိုင္းတစ္ေလွ်ာက္အရေတာ့ အျကီးမားဆံုး ျခိမ္းေျခာက္မႈက ပင္လယ္ဓားျပရန္ပါ။ ဆိုမာလီယာ ကမ္းလြန္ပင္လယ္ျပင္က ေရေနရာေတြကိုပဲျကည့္ေလ။ အဲဒီလို ေနရာေတြကို သဘၤောေတြ ျဖတ္သြားရျပီဆိုရင္ သဘၤောေပၚမွာ အေစာင့္ေတြ ပါတဲ့အေျကာင္း တစ္ခါတေလမွာ အသံခ်ဲ့စက္နဲ့ အသံလွြင့္ျကရတယ္” ဟု Kpler မွ ေဈးကြက္အေျခအေန သံုးသပ္သူ အလက္ဇနၵားဘို့သ္က ဆိုသည္။
“ဒါေပမဲ့ ဇြန္ ၁၃ ရက္က တိုက္ခိုက္မႈလို ပံုစံကေတာ့ အရမ္းရွားပါတယ္” ဟု ゞင္းက အိုမန္ပင္လယ္ေကြ့တြင္ ဂ်ပန္နွင့္ ေနာ္ေဝသဘၤောနွစ္စင္း တိုက္ခိုက္ခံရျခင္းကို ရည္ညွြန္းေျပာျကားခဲ့သည္။
တိုက္မိနိုင္ေျခမ်ား
ေနာက္ထပ္အနၱရာယ္ တစ္ခုမွာ အီရန္သည္ ゞင္း၏ေရနံမ်ားအေပၚ အေမရိကန္က အေရးယူ ပိတ္ဆို့ထားျခင္းအား ေရွာင္လွြဲနိုင္ေစရန္အတြက္ သဘၤော၏ အလိုအေလ်ာက္ သက္ေသခံစနစ္ (AIS) မ်ားအား ပိတ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္ဟု Clipper Data မွ မတ္စမစ္က ေျပာျကားခဲ့သည္။
AIS အား ေရလမ္းေျကာင္း ထိန္းခ်ုပ္ေရး ဌာနမ်ားက အသံုးျပုျပီး သဘၤောမ်ား၏ အနီးတြင္ အျခားသဘၤောမ်ား ေရာက္လာပါက သိရွိနိုင္ေစသည္။ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ဇန္နဝါရီလက ေရနံစိမ္းတန္ခ်ိန္ ၁၃၆,ဝ၀ဝ သယ္ေဆာင္လာသည့္ အီရန္ပိုင္ Sanchi ေရနံတင္သဘၤောသည္ ျကီးမားေသာ ကုန္တင္သဘၤောျကီး တစ္စင္းနွင့္ သြားတိုက္မိကာ မီးေလာင္ကြ်မ္းခဲ့သည္။
ေက်ာက္မီးေသြး၊ ဂ်ံု၊ စပါး အစရွိ ေသာ အစိုင္အခဲရွိသည့္ ကုန္မ်ားသည္ ကမၻာ့ေရလမ္းေျကာင္း ကုန္သြယ္ ပို့ေဆာင္မႈတြင္ ပါဝင္မႈ အမ်ားဆံုးျဖစ္ျပီး ၄၂.၅ ရာခိုင္နႈန္းအထိ ပါဝင္သည္။ ေရနံစိမ္း သို့မဟုတ္ ျပုျပင္ ျပင္ဆင္ထားေသာ ထုတ္ကုန္မ်ားမွာမူ ရာခိုင္နႈန္း ၃၀ ပါဝင္ေျကာင္း သိရသည္။ သဘာဝ ဓာတ္ေငြ့အရည္ (LNG) နွင့္ ဓာတုထုတ္ကုန္မ်ားမွာ ၅.၆ ရာခိုင္နႈန္းရွိသည္။
ကုလသမဂၢ ကုန္သြယ္ေရးနွင့္ ဖြံ့ျဖိုးတိုးတက္မႈဆိုင္ရာ ညီလာခံတြင္ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ ကမၻာတစ္ဝန္းတြင္ လွည့္ပတ္ သြားလာေနေသာ ကုန္တင္သဘၤောစင္းေရမွာ ၉၄,ဝ၀ဝ ခန့္ရွိေျကာင္း သိရသည္။ ကမၻာတစ္ဝန္း၌ ေန့စဉ္ သယ္ယူပို့ေဆာင္ေနေသာ ေရနံစည္ အေရအတြက္မွာ သန္း ၆၀ ရွိသည္ဟု အေမရိကန္ စြမ္းအင္ အခ်က္အလက္ အာဏာပိုင္အဖြဲ့က ဆိုသည္။
No comments:
Post a Comment