တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ဆိုတာ ဘာလဲ

Influenza ဆိုေသာ တုပ္ေကြးျဖစ္ေစေသာ အဏုဇီဝ ပိုးသည္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုး အမ်ိဳးအစားထဲတြင္ ပါသည္။ အဏုဇီဝ ပိုးဆိုသည့္အတိုင္း အလြန္႔ အလြန္ေသးငယ္သည့္အတြက္ သာမန္အဏုၾကည့္မွန္ဘီလူးႏွင့္ပင္ မျမင္ရႏိုင္ဘဲ အဆေပါင္း ေထာင္ခ်ီခ်ဲ႕ၾကည့္ႏိုင္သည့္ မွန္ဘီလူးႏွင့္ၾကည့္မွ ျမင္ႏိုင္သည္။ အဆုိပါ တုပ္ေကြးပိုးအမ်ိဳးအစားေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း လူေပါင္းမ်ားစြာ တုပ္ေကြးဖ်ားျဖစ္ၾကသလို တခ်ိဳ႕မွာလည္း ျပင္းထန္ေသာ အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားခံစားရလ်က္ ရွိသည္။ အထူးသျဖင့္ ရာသီအ ကူး အေျပာင္းတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ား ပြားမ်ားလြယ္ကာ တစ္ဦးမွ တစ္ဦးသို႔ အသက္႐ွဴလမ္း ေၾကာင္းမွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ဝင္ေရာက္ေလ့ရွိသည္။



စိုးရိမ္ရသလား

လူအမ်ားစုသိလိုၾကသည္မွာ စိုးရိမ္ရသလားဟူ၍ျဖစ္ သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္မ်ားက ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ကုသမႈခံေနၾကသည့္H1N1 ေဝဒနာသည္မ်ားႏွင့္ ေသဆံုးခဲ့ၾက ရသူမ်ားမွာ ေရာဂါျပင္းထန္ သည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကသူေတြသာျဖစ္သည္။ အမ်ားစုေသာH1N1 ကူးစက္ခံရသူမ်ားမွာ သာမန္တုပ္ေကြးခံစားရသကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚခံစားရကာ သက္သာသြားေလ့ရွိသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ တကယ့္ပကတိ အေနအထားတြင္ ေရာဂါျပင္းထန္မႈရွိႏိုင္ေသာ္ လည္း အလြန္အမင္း ျပင္းထန္လြန္းျခင္းမရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရ သည္။

လက္ရွိအေနအထားအထိ ေရာဂါျပင္းထန္ေနသူ လူနာ မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕မႈရွိသူမ်ားထဲတြင္ အလားတူ ျပင္းထန္ဆိုး ရြားစြာ ျဖစ္ေပၚခံစားရမႈမ်ား မေတြ႕ရေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္သည္၊ ေရာဂါျပင္းထန္ႏိုင္သည္မွန္ေသာ္လည္း အစိုးရိမ္ မလြန္သင့္သည့္ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္သည္။

ေရာဂါကူးစက္ပ်ံႏွံ႔ပံု

တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္ပိုးသည္ ေလလမ္းေၾကာင္းမွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ ဝင္ေရာက္သည္။ ေရာဂါျဖစ္ေနသူထံမွ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္း ဆိုးလွ်င္ ေရာဂါပိုးသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ေလထဲေရာက္သြားသည္။ ထိုေလကို႐ွဴမိလွ်င္ ေရာဂါရႏိုင္သည္။ ေရာဂါပိုးရွိသူက ႏွာရည္ ယိုသည္ကုိ လက္ျဖင့္သုတ္ မိသည္။ လက္ထဲတြင္္ ေရာဂါပိုးေတြ အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္သည္။ ထိုလက္ႏွင့္ ထိေတြ႕မိသမွ်ေနရာေတြေပၚ ေရာဂါပိုးေတြ ေရာက္ကုန္သည္။ တံခါးလက္ကိုင္၊ ဘတ္စ္ကား လက္ကိုင္စသည့္ ေနရာေတြက အဓိကျဖစ္ သည္။ ထိုသို႔ေသာ နည္းျဖင့္ ေရာဂါပိုးေတြကို လက္ျဖင့္ကိုင္မိၿပီး ထိုလက္ျဖင့္ ႏွာေခါင္း၊ မ်က္ႏွာတို႔ကို ကိုင္တြယ္ပါက ေရာဂါပိုးေတြ အသက္ ႐ွဴလမ္းေၾကာင္းထဲဝင္ေရာက္ျပီး ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ေရာဂါ ပိုးဝင္ဝင္ခ်င္း ေရာဂါျဖစ္သည္ေတာ့မဟုတ္၊ ေရာဂါပ်ိဳးခ်ိန္ ေက်ာ္လြန္ၿပီးခ်ိန္တြင္ တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြ ျဖစ္ေပၚခံစားရ ႏုိင္သည္။

ေရာဂါသတ္မွတ္ပံု

ရာသီတုပ္ေကြးအပါအဝင္ တုပ္ေကြးပိုးအမ်ိဳးအစား အတိ အက်ကို သိရွိႏိုင္ရန္အတြက္ ႏွာေခါင္းတြင္းမွအခြၽဲရည္ကို ရယူ စစ္ေဆးရန္လိုသည္။ ထိုသို႔ ရယူထားေသာအခြၽဲရည္ကို ေမာ္လီက်ဴးနည္းပညာမ်ားျဖင့္ ဗီဇမွ်င္စစ္ေဆးကာ ပိုးအမ်ိဳး အစားကိုသိရွိႏိုင္သည္။ အျခားေသာ ေဒသတြင္းျဖစ္ပြားသည့္ ပိုးမ်ားႏွင့္ ဆင္တူမႈ ရွိ မရွိ၊ ပိုးအသစ္ အျဖစ္ေပၚေပါက္လာျခင္း ရွိ မရွိကို ဗီဇအမွ်င္တစ္ပိုင္းလံုးကို စစ္ေဆးၾကည့္ရေလ့ရွိ သည္။

ေရာဂါကုသနည္း

တုပ္ေကြးေရာဂါမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ေရာဂါ ျဖစ္ သည့္အတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္ကုေဆးမ်ားျဖင့္ ကုသႏိုင္ေသာ္လည္း ေရာဂါပိုးကူးစက္ခံရျပီး ၄၈ နာရီအတြင္းကုသမွသာ ထိေရာက္ မႈရွိႏိုင္သည္။ လူနာအမ်ားစုမွာ ၄၈ နာရီထက္ေက်ာ္မွ ေဆး႐ံု၊ ေဆးခန္း ျပတတ္သည့္အတြက္ အမ်ားစုအတြက္ ဗိုင္းရပ္စ္ ကုေဆးျဖင့္ကုဖို႔ မလိုတတ္ပါ။ ဗက္တီးရီးယားပိုး မဟုတ္ သည့္အတြက္ ပဋိဇီဝပိုးသတ္ေဆးမ်ားသည္လည္း ထိေရာက္ မႈမရွိပါ။ ကိုယ္ခႏၶာမွ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကိုဟန္႔တားႏိုင္သည့္ ပဋိ ပစၥည္းမ်ား antibodies ေပၚထြက္ လာသည့္အခါ သက္သာသြားမည္ ျဖစ္ပါ သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျပင္းထန္လာသည့္အခါ သက္သာ သြားေစရန္ အဓိကထားျပီး ကုသမႈေပး ရေလ့ရွိပါသည္။

ကာကြယ္ေဆးရွိၿပီလား

တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးမွာ အထက္တြင္ေဖာ္ျပထားသကဲ့သို႔ အခ်ိန္ႏွင့္အမွ် ေျပာင္းလဲေနတတ္သည့္အတြက္ ႏွစ္စဥ္လိုလို ပိုးမ်ိဳးအသစ္ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ထားေသာ ကာကြယ္ေဆးကို ထုတ္ လုပ္ၾကရေလ့ရွိပါသည္။ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးသည္ ဗီဇေျပာင္းလဲမႈ မ်ားပါက ယခင္ႏွစ္ကျဖစ္ေသာ ပိုးကို အေျခခံျပီး ထုတ္လုပ္ ထားသည့္ ကာကြယ္ေဆးသည္ ထိေရာက္မႈ အားနည္းတတ္ ပါသည္။ ယခင္ႏွစ္ကျဖစ္ေသာပိုးႏွင့္ ယခုႏွစ္ျဖစ္ေသာပိုးမွာ ဆင္တူပါက ကာကြယ္ေဆးအာနိသင္ ထိေရာက္မႈမ်ားပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ခံရရန္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားသူမ်ား အေနျဖင့္သာ ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားရန္ သင့္ေလ်ာ္ပါသည္။
သာမန္အားျဖင့္ လူအားလံုးကိုထိုးရန္ မလိုအပ္ပါ။

သတိထားကာ ကာကြယ္ပါ

မစိုးရိမ္သင့္ဟုဆိုလိုတိုင္း ေရာဂါကို လံုးဝလ်စ္လ်ဴ႐ႈရမည္ ဟု မဆိုလိုပါ။H1N1 တုပ္ေကြးပိုးသာမက အျခားေသာ အေအးမိ တုပ္ေကြးေရာဂါမ်ားအားလံုးသည္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ပံု တူညီျပီး အခန္႔မသင့္ပါက အသက္အၲရာယ္ကိုပါ ျခိမ္း ေျခာက္လာတတ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္မႈ မခံရ ေစရန္အတြက္ လူထူထပ္ေသာေနရာမ်ားကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး မသြားလာဘဲေနျခင္း၊ မလြဲသာ၍သြားလာရပါက ႏွာေခါင္း စည္းသံုးျခင္း၊ ႏွာေခ် /ေခ်ာင္းဆိုးပါက ေရာဂါရွိသည္ ျဖစ္ေစ မရွိသည္ျဖစ္ေစ လက္ကိုင္ပုဝါ သို႔မဟုတ္ စကၠဴ တစ္သ်ဴးျဖင့္ အုပ္ဆိုးျခင္း၊ လက္ကို မၾကာခဏေဆးျခင္း၊ လက္ျဖင့္ ႏွာေခါင္းႏွင့္ မ်က္ႏွာတစ္ဝိုက္ကို ကိုင္တြယ္မႈ မျပဳဘဲေနျခင္း၊ တုပ္ေကြး လကၡဏာ မ်ားျဖစ္သည့္ ကိုယ္ပူဖ်ားျခင္း၊ လည္ ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ ႏွာရည္ယိုျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ႂကြက္သားမ်ားနာက်င္ကိုက္ခဲျခင္း၊ ခ်မ္းတုန္ျခင္း စသည္တို႔ ျဖစ္လာပါက နီးစပ္ရာေဆး႐ံုေဆးခန္းတြင္ ကုသမႈခံယူျခင္း၊

တုပ္ေကြး လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ေပၚခံစားေနရခ်ိန္တြင္ အိမ္တြင္အနားယူ ျခင္း၊ အာဟာရျပည့္ဝစြာ စားသံုးျခင္း၊ အိပ္ေရးဝဝအိပ္ျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈ နည္းေအာင္ေနျခင္းမ်ား သတိျပဳလုပ္ေဆာင္သင့္ သည္။

ႏွာေခါင္းစည္းတပ္သင့္သလား

လူအမ်ားၾကားတြင္ သြားလာေနျခင္းမရွိပါက၊ လူစုလူေဝး ေနရာမ်ားသို႔ မသြားပါက ႏွာေခါင္းစည္းမလိုပါ။
သာမန္ ေလးေထာင့္ ပံုႏွာေခါင္းစည္းမွာ ထိေရာက္မႈအားနည္းေသာ္လည္း ဘာမွမရွိသည္ထက္စာလွ်င္ ေရာဂါ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈနည္းႏိုင္ပါသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ မလြဲသာမေရွာင္သာ လူအမ်ားၾကားတြင္ သြားလာရပါက စိတ္ခ်ေစလိုလွ်င္ ႏွာေခါင္းစည္းတပ္ႏိုင္ပါ သည္။ ေရာဂါျဖစ္ေနသူတို႔ႏွင့္ ထိေတြ႕ေနရေသာ ဆရာဝန္၊ ဆရာမမ်ားႏွင့္ လူနာမိသားစု၊ လူနာေစာင့္မ်ားအေနျဖင့္ သာမန္ႏွာေခါင္းစည္းမ်ိဳးထက္N95 ကဲ့သို႔ေသာ အမႈန္ အမႊားငယ္မ်ားကိုပါ ဖယ္ရွားစစ္ထုတ္ႏိုင္သည့္ ႏွာေခါင္းစည္း မ်ိဳး လိုမည္ျဖစ္သည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ လက္ရွိျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျဖစ္ပြားေနေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါ H1N1 pdm09 သည္ အျခားေသာႏိုင္ငံ မ်ားစြာတြင္လည္း ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိျပီး ပံုမွန္ရာသီတုပ္ေကြး အသြင္ျဖင့္ ျဖစ္ပြားတတ္သည့္အတြက္ အလြန္အမင္း မေၾကာက္သင့္ေသာ္လည္း ဂ႐ုျပဳကာကြယ္ၾကရန္ အထူး လိုအပ္ပါသည္။

ဗိုင္းရပ္စ္၏ သေဘာသဘာဝအရ အခ်ိန္မေရြး ပိုမိုျပင္းထန္ေသာ အမ်ိဳးအစား အျဖစ္ ေျပာင္းသြားတတ္ သည့္အတြက္လည္း သတိထားေစာင့္ ၾကည့္ေလ့လာရန္ လိုပါ သည္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားလာပါကလည္း ထိေရာက္စြာ ကုသမႈခံယူရန္ လိုပါသည္။

တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ လိုသည္ထက္ပိုကာ အစိုးရိမ္လြန္ ကဲျပီး ေနေကာင္းေနပါလ်က္ လုပ္ငန္းခြင္မသြားျခင္း၊ ကေလး မ်ားကို ေက်ာင္းမလႊတ္ျခင္း၊ ပံုမွန္လုပ္ငန္းမ်ား မလုပ္ဘဲေန ျခင္းမ်ိဳးမ်ား မျပဳလုပ္သင့္ပါ။ တုပ္ေကြးေရာဂါ သည္ ရာသီဥတု အကူးအေျပာင္းတြင္ အျမဲလိုလိုျဖစ္တတ္ၿပီး မ်ိဳးကြဲမ်ားလည္း အျမဲေျပာင္းတတ္ေနသည့္အတြက္ ေၾကာက္လန္႔မေနဘဲ ႀကိဳတင္ကာ ကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကိုသာ သတိျပဳေဆာင္ ရြက္ၾကရန္ တိုက္တြန္းႏိႈးေဆာ္ လိုပါသည္။ ။